ΜΝΗΜΕΙΟΝ ΚΥΝΑΙΓΕΙΡΟΥ ΕΝ ΕΛΕΥΣΙΝΙ

του Αναστασίου Στάμου

Στην παραλία της Ελευσίνας, στην νέα μαρίνα προς το «ΙΡΙΣ», μπορείτε να επισκεφθείτε το Μνημείο του Κυναίγειρου, για να γνωρίσετε τον Ελευσίνιο ήρωα της μάχης του Μαραθώνα. Στην όμορφη πλατεία, που προτείνουμε να ονομασθεί πλέον Πλατεία Κυναιγείρου, δεσπόζει το ανάγλυφο μαρμάρινο δημιούργημα του ερασιτέχνη γλύπτη Τιμολέοντος Ρεντούμη, ως προσφορά στην κοινωνία της Ελευσίνας και του Θριασίου. Το Μνημείο αφιερώνεται από το Κέντρο Ελευσινιακών Μελετών «Δάειρα» στον άγνωστο στους περισσοτέρους αδελφό του Αισχύλου, τον ηρωικό Κυναίγειρο, για τα 2500 χρόνια από την μάχη του Μαραθώνα, που γιορτάσαμε το 2010.

Ο Κυναίγειρος αποτελεί εξαιρετικό σύμβολο Φιλοπατρίας. Διότι δέκα χρόνια πριν από την ξακουστή μάχη των Θερμοπυλών, όπου έπεσαν εθελουσίως ο Λεωνίδας με τους 300 Σπαρτιάτες και ο Δημόφιλος με τους 700 Θεσπιείς, το παλληκάρι αυτό της Ελευσίνος θυσίασε την ζωή του μόνος, εθελουσίως και με μοναδικό τρόπο, ανάμεσα στους 192 συνολικά πεσόντες Αθηναίους. Η μάχη στον Μαραθώνα είχε τελειώσει και οι Πέρσες έφευγαν πανικόβλητοι να διασωθούν πάνω στα πλοία τους. Την ναυαρχίδα, όπου επέβαινε ο Δάτις ο στρατηγός των Περσών, όρμησε και έπιασε την τελευταία στιγμή με το στιβαρό του χέρι ο Κυναίγειρος, εμποδίζοντας τον απόπλου. Φώναζε μάλιστα δυνατά προς τους βαρβάρους επιδρομείς (ἔχουμε μελετήσει ὅλα τά ἀρχαῖα κείμενα, με συγκλονιστικές περιγραφές για τον ήρωα, που γίνονται πλέον βιβλίο από την Δάειρα):

«Τί φεύγετε, ὦ κακοδαίμονες; Στῆτε καί τάς πόλεις ἀπόδοτε ἅς ἐληίσασθε… Νάξον ἀπαιτῶ τήν ἡρπασμένην, τάς ἐν Αἰγαίω νήσους ἀπαιτῶ! Ἀπόδοτε καί μή φεύγετε! …Πολύν μέν χρόνον ἡ ναῦς κατείχετο ἐρηρεισμένη τῇ Κυναιγείρου δεξιᾷ καθάπερ πείσματι. Ταύτης δε ἀποκοπείσης τήν ἑτέραν ἐπέρριψε καί καθ’ ἕκαστον τοῦ Κυναιγείρου μελῶν ἐγίνετο μάχη καρτερά… Δάτιδος δέ κόπτειν τήν κεφαλήν τοῦ τροπαιούχου, ἄνωθεν ὁρμήσαντος καί ὑπό δέους ἀπράκτου μείναντος…». Έμεινε άπρακτος κατατρομαγμένος ο Δάτις, βλέποντας τον Κυναίγειρο με κομμένα χέρια, ατάραχο σαν να μη του συνέβη τίποτα, να πιάνει το πλοίο με τα δόντια. «Ὦ θεοί, ἐφ’ οἵας ἡμᾶς ἠγάγετε δεξιάς; …Βασιλεῦ, ἐπ’ ἄνδρας ἐπλεύσαμεν ἀδαμαντίνους, οἷς κοπτομένων τῶν χειρῶν οὐ μέλλει…». Σε ποια χέρια μας οδηγήσατε, ώ θεοί; Βασιλεύ, πέσαμε πάνω σε αδαμάντινους άνδρες, των οποίων κόπτουμε τα χέρια και δεν τους μέλλει (…τα ξέρεις αυτά Πάγκαλε;).

«Καλλίμαχον μέν νόμος, Κυναίγειρον δέ τό φρόνημα παρέττατεν». Το φρόνημα (το πατριωτικό, το εθνικό) παρατάσσει λοιπόν τον ήρωα, και συνθέτει με τις πράξεις του την ιδέα της Φιλοπατρίας («συνέθου φιλίαν ὑπέρ τῆς πατρίδος»). Υπάρχουν σήμερα άξιοι του Κυναιγείρου απόγονοι; Υπάρχουν ηγέτες ικανοί να «μιμήσονται χρόνῳ τά σά σχήματα» Κυναίγειρε; Ποιός αντιστέκεται σήμερα στην ύπουλη επιδρομή των βαρβάρων «τῆς σῆς μάχης εἰκόνας ἔχοντες»; Αυτή η εικόνα της μάχης σου, Κυναίγειρε, ζωντάνεψε και πάλι στην Ελευσίνα! «Εἰκῆ Δημήτηρ καί Κόρη τῇ μάχῃ παρεγένοντο». Και είναι οι δύο ιωνικοί κίονες, συμπαραστάτες των Ελευσινίων, αιώνια σύμβολα των ριζών μας.