ΕΝΑΤΟΝ ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ ΑΤΤΙΚΗΣ

ΑΥΛΩΝ, 23η ΙΟΥΝΙΟΥ 2002
Αναστάσιος Δ. Στάμου

Εισήγησις με θέμα:«ΘΕΑ ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΙ ΝΕΩΤΕΡΗ ΕΠΟΧΗ»
Ιστορία και συνέχεια της Ελληνικής Θεολογίας

Θα επιχειρήσουμε να συνδέσουμε το Θρησκευτικόν (Θεά), το Ιστορικόν (Δήμητρα) και το Λαογραφικόν στοιχείον (νεώτερη εποχή). Χρειάζεται κατ’ αρχάς να αναλύσουμε συντόμως τα περί Θεού παρά τοις Έλλησι, τόσο στους παλαιοτέρους όσο και στους νεωτέρους χρόνους, και να επικεντρώσουμε κατόπιν την μελέτη μας στην Θεά Δήμητρα. Αν ερευνήσουμε τα επίθετα και τις ιδιότητες που αποδίδονται στο Θείον, έχουμε αμέσως την ασφαλέστερη Θεολογική ανάλυσι, αφού «Θεόν ουδείς πώποτ’ εώρακε».
Τα στοιχεία που παραθέτουμε ως ιδιότητες και επίθετα προσδιορισμού του Θείου καταδεικνύουν, ότι η Θρησκεία μας, η Θρησκεία των Ελλήνων, είναι ΜΙΑ - η ίδια ανά τους εκατοντάδες αιώνες υπάρξεως του φωτεινού μας Έθνους. Ακριβώς δε λόγω της αρχαιοτάτης ιστορίας μας, είναι φυσικόν οι Μορφές της Λατρείας να αλλάζουν, όχι όμως και το Θρησκευτικό συναίσθημα, το οποίον παραμένει αΐδιον, αιώνιον, υψιπετές και μοναδικό σε ενάργεια και σύλληψι. Τούτο έχει σχέσιν πρωτίστως με την ηλικία του Γένους μας και την συνεπαγομένη ηθική και πνευματική ανάπτυξί του, γραπτώς παραδεδομένης αυτής της αναπτύξεως ήδη από των Ορφικών. Έχει σχέσιν επίσης με το φυσικό περιβάλλον εις το οποίο διάγει ο Έλλην και με την εξ αυτού προσκτηθείσα ιδιοσυγκρασία του.

Διαφάνεια 1η : Η αιωνία των Ελλήνων Θρησκεία

Ιδιότητες - Επίθετα

α) του Θεού Πατρός, β) του Αγίου Πνεύματος

Στους Ορφικούς Ύμνους αποτυπώνονται οι Ελληνικές Θεολογικές συλλήψεις, οι οποίες πρέπει να διδάσκωνται κανονικά στις Θεολογικές μας Σχολές και στο μάθημα των Θρησκευτικών στα σχολεία μας, ως προοίμιον της Ορθοδοξίας (αντί της Εβραϊκής τοιαύτης). Διότι οι καταβολές της νεωτέρας Θεολογίας μας είναι σαφώς Αρχαιοελληνικές. Πώς και γιατί συνεδέθη ο Χριστιανισμός, αποκλειστικώς μάλιστα, με την Εβραϊκή θρησκεία, σε μια Παλαιστίνη με δεκάδες Ελληνικές πόλεις και διάχυτο Ελληνικό πνεύμα, είναι άξιον ιστορικής ερεύνης. Δεν ταιριάζει όμως στα Ελληνόπουλα να ξεκινούν την Θρησκευτική τους διδασκαλία με ξένες πεποιθήσεις ενός άλλου αρχαίου λαού, διότι τούτο συνιστά σαφώς πνευματική υποδούλωσι και αλλοτρίωσι. Ο ευσεβής λαός μας πρέπει να μαθαίνη την Ελληνική Θεολογική προ Χριστού συνιστώσα, την Ελληνική Παλαιά Διαθήκη. Συγχρόνως επιβάλλεται επισήμως η ηθική αποκατάστασις των παππούδων μας με την απαλοιφή της ύβρεως περί «Ειδωλολατρίας», του στίγματος αυτού που σκοπίμως διαιρεί και διχάζει τους Έλληνες, ήδη επί αρκετούς αιώνες.
Είναι γνωστόν τοις Έλλησιν, αλλά περιέργως αποκρύπτεται και επισήμως αποσιωπάται, ότι στον Ένα Θεό τελικώς ανάγονται όλες οι Μορφές του Θείου κατά την αρχαία Ελληνική Θεολογία: «είς Θεός εν πάντεσι, είς Ζεύς, είς Άιδης, είς Ήλιος, είς Διόνυσος, τι σοι δίχα ταύτ’ αγορεύω;»
Και ακόμα «Ζεύς πρώτος, Ζεύς ύστατος, Ζεύς κεφαλή, Ζεύς μέσσα. Διός δ’ εκ πάντα τέτυκται». Ένας πράγματι Θεός υπάρχει, αυτογέννητος, και όλα όσα έχουν δημιουργηθεί είναι τέκνα αυτού του ενός. Και αυτός περιφέρεται μέσα σ’ αυτά, όπως λέγει ο Ορφεύς εις τον Μουσαίον: «είς έστ’ (άναξ), αυτογενής, ενός έκγονα πάντα τέτυκται. Εν δ’ αυτοίς αυτός περινίσσεται».
Όχι μόνον ο Θεολόγος, ο παρ’ Έλλησιν Ορφεύς, έδωσε Όνομα στον ένα Θεό Πατέρα - ΖΕΥΣ (του Ζηνός) ως χορηγός του Ζην - αλλά και όλοι οι Έλληνες Φιλόσοφοι ακολουθώντας την οδό της ερεύνης περί Ιδεών, περί Αθανασίας της Ψυχής, περί Αρετής, σε όμοια συμπεράσματα καταλήγουν περί φύσεως Θεού και Ανθρώπου. Μάλιστα η εισήγησις της Τριαδικής Θεότητος - καθαρά Ελληνική υπόθεσις - φανερώνεται εναργέστατα με την φράσι: «ενός Λόγου του ταύτα κοσμούντος και μιας Προνοίης επιτροπευσούσης». Πρόκειται για τις μοναδικές στον κόσμο λέξεις-έννοιες προσδιορισμού του Θεού, ως: ΠΑΤΗΡ, ΛΟΓΟΣ, ΠΡΟΝΟΙΑ. Αλλά και στον Πρόκλο βρίσκουμε: "Μονάδα σε τριούχον ιδών εσεβάσσατο κόσμος".
Φυσικά οι κοινοί και πλείστοι των Ελλήνων, όπως σήμερα έτσι και τότε, δεν ησχολούντο με τόσον βαθέως περιεχομένου θεολογικές έννοιες. Ήθελαν απλά να αντιλαμβάνωνται οπτικώς το λατρευόμενο πρόσωπο, όπως με την ανθρωπίνη υπόστασι συμβαίνει, όταν αρχικώς αντιλαμβάνεται κάποιος μόνον το φυσικόν Σώμα του άλλου. Χρειάζεται πνευματική εξέλιξις για να αντιληφθούμε την Ψυχή και το Πνεύμα που ενυπάρχει στο σώμα. «Ουκ οίδατε ότι υιοί Θεού εστέ και το Πνεύμα οικεί εν υμίν;» λέγει ευαγγελικό κείμενο. Έτσι ασφαλώς συμβαίνει και με τα ανώτερα του Ανθρώπου Θεία όντα.
Η πολυποίκιλη Ελληνική φύσις οδηγεί τον Έλληνα σε πολυδιάστατη απεικόνισι και πολυεπίπεδη λατρεία του Ενός Θεού. Πώς να μην λατρεύση τον Ήλιο που χωρίς την ενέργειά του δεν υφίσταται Ζωή επί γης; Πώς να μην λατρεύση την Γαία που γεννά διαρκώς νέες ζωές με την «επιγαμία» του Ουρανού και όλους μας θρέφει; Πώς να μην λατρεύση τα τέκνα αυτών των Δυνάμεων, τις επί μέρους εκδηλώσεις του Θείου, τις Θείες Ιδιότητες, προσωποποιώντας τα κάθε φορά με πάμπολλα Ονόματα; Πώς να μην απεικονίση σε τρισδιάστατα λατρευτικά αγάλματα τις φανταστικές μορφές τους, αξιοποιώντας το καλλιτεχνικό αισθητήριο που απλόχερα του χορηγεί η Ελληνική φύσις; Πώς να μην θεσμοθετήση πολιούχους Θεούς Αγίους και Ήρωες προστάτες, φωτεινά παραδείγματα Αρετής και προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο; Πώς να μην ανεγείρη περικαλλείς Ναούς προς απόδοσιν τιμής; Θα απορρίψουμε όλα τούτα υιοθετώντας τα στερεότυπα ενός άτεχνου και μισαλλόδοξου λαού που μας θεωρούσε «Ειδωλολάτρες»; Σήμερα δεν απεικονίζουμε τα Θεία; Δεν αγιογραφούμε; Συγχρόνως, άλλοι αλλόθρησκοι δεν μας θεωρούν «απίστους»; Υιοθετεί κανείς την κατηγορία τους;

Στους Ορφικούς Ύμνους, λοιπόν (βλέπε «τα Ορφικά» έκδ. Εγκυκλ. Ηλίου), απευθύνονται δοξολογίες και ικεσίες προς την Θεότητα, όπου χαρακτηρίζονται με αξιοσέβαστα επίθετα οι ιδιότητες του Θεού. Πρέπει να τα ενθυμούμεθα προς απόδειξιν του νοητικού, ηθικού και πνευματικού αναστήματος των Ελλήνων και προς πάσαν σύγκρισιν:

(Ουρανέ) παγγενέτωρ, πρεσβυγένεθλε, κοσμοκράτωρ.
(Φάνητα) πρωτογόνε, αιθερόπλαγκτε, ωογενή, άρρητε.
(Υπερίων) ουράνιον φως, πανδερκές αιώνιον όμμα έχων, φερέσβιε, Παιάν, αμίαντε, χρόνου πάτερ, δέσποτα κόσμου, πάσιν αρωγέ, όμμα δικαιοσύνης.
(Φύσι) παμμήτειρα θεά, ουρανίη πρέσβειρα, άφθιτε πρωτογένεια, αγνή, ατελής τε τελευτή, αυτοπάτωρ, αυτάρκεια, πάνσοφε, πανδώτειρα, αΐδιος ζωή ηδ’ αθανάτη τε πρόνοια, πάντα συ έσσι.
(Γαία) θεά, πάντροφε, πανδώτειρα, τελεσφόρε, παντολέτειρα, φερέκαρπε, ομβροχαρής, πολύσεπτε, έδρανον αθανάτου κόσμου.
(Ανταίη) βασίλεια, θεά πολυώνυμε, μήτερ αθανάτων τε θεών ηδέ θνητών ανθρώπων, αγίων λέκτρων χθονίου Διός αγνού Εύβουλον τέξασα θεόν υπ’ ανάγκης θνητής.
Ζεύ πολυτίμητε, Ζεύ άφθιτε, παντογένεθλε, αρχή πάντων, πάντων τε τελευτή, μακάρων τε θεών πάτερ ηδέ και ανδρών, Ζεύ πάτερ.
Μέγαν, αγνόν, παγγενέτην, βασιλήα μέγιστον, ανίκητον θεόν αγνόν, αστραπέα Δία.
(Δηοί) παμμήτειρα, θεά πολυώνυμε, σεμνή Δήμητερ, κουροτρόφος, ολβιοδώτι, πλουτοδότειρα, παντοδότειρα, θρέπτειρα θνητών, αυξιθαλής, αγλαότιμε, αγνή, εύτεκνε, παιδοφίλη, πολύτεκνε, πολυπότνια, ειρήνην κατάγουσα και ευνομίην ερατεινήν και υγίειαν άνασσαν.

Ας θυμηθούμε μετά απ’ αυτά τις σημερινές μας προσευχές, το «Πάτερ ημών», το «Βασιλεύ ουράνιε», το «Πιστεύω» και τα δοξαστικά τροπάρια της Εκκλησίας μας,για να διαπιστώσουμε την συνέχεια της ταυτότητος του Θρησκευτικού μας συναισθήματος ανά τους αιώνες. Πέραν λοιπόν από τα Δόγματα που επιβάλλουν οι ιστορικές συγκυρίες και αναγκαιότητες, πέραν από την αλλαγή των ονομάτων και των μορφών, μπορούμε να αποδείξουμε, πιστεύω, με τις δύο αυτές απλές διαφάνειες την καταγωγή και την συνέχεια της Ελληνικής Θεολογίας! Μα μήπως και το σύμβολον του Σταυρού δεν είναι προαιώνιον Ελληνικόν;

Διαφάνεια 2α : Η αιωνία των Ελλήνων Θρησκεία

Ιδιότητες - Επίθετα γ) του Υιού Λόγου , δ) της Παναγίας Μητρός Θεού
(Σημ. Τα επίθετα - ιδιότητες στις δύο στήλες παρατηρούμε ότι συμπίπτουν αμέσως ή εμμέσως κατά το πλείστον).

Η Θεά Γαία παρ’ Έλλησιν
Κυρίες και κύριοι,
Η θήλεια Αρχή, η Μάνα Γη που γνωρίζουμε από τις ιστορικές μας παραδόσεις, λατρεύεται στην Ελλάδα ως Θείον Όν, από χρόνους που κρύβονται στο απώτατο παρελθόν (χρόνους προκατακλυσμιαίους, όπως προκύπτει από τις έρευνές μου περί Ελευσίνος και Κατακλυσμών, μέρος των οποίων κατέθεσα στο προηγούμενο Συμπόσιον).
Γραπτά τεκμήρια της λατρείας της Γαίας έχουμε αρχαιόθεν, με προαλφαβητική ακόμα γραφή:
α) στην Κρήτη, στο σπήλαιον του Αρκαλοχωρίου, όπου διαβάζουμε επί αργυρών και χρυσών πελέκεων με Γραμμική Α Γραφή: ΔΑ ΜΑ, στην Θεά Γη Μητέρα (Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Α΄ τόμος, Εκδοτική Αθηνών).
β) στην Θήβα, στο αρχείο του ανακτόρου της Καδμείας, όπου διαβάζουμε επί πηλίνων πινακίδων με Γραμμική Β Γραφή: ΜΑ ΓΑ, στην Μάνα Γη (Β. Αραβαντινός, Λουί Γκοντάρ, Θήβαι - οι πινακίδες της οδού Πελοπίδου, έκδοση στα Γαλλικά, Ρώμη 2001).
γ) στην Ελευσίνα, στον ετερόστομο αμφορέα που ευρέθη απέναντι από το σπήλαιον εντός του ιερού χώρου, όπου διαβάζουμε με Γραμμική Β Γραφή σε δύο σειρές: ΔΑ ΤΙΘΩ, στην Θεά Γη ανατίθημι, ΔΑΕΙΡΑ ΖΩΑ, χάριν της ζωής της Δαείρας (Στάμου Αναστάσιος, η Δάειρα και ο Κατακλυσμός του Δευκαλίωνος, Πρακτικά 8ου Συμποσίου Ιστορίας και Λαογραφίας Αττικής).

Διαφάνεια 3η : Η Γαία παρ’ Έλλησιν (ΔΑ - ΔΑΕΙΡΑ - ΔΗΜΗΤΡΑ)
Όπως παρατηρούμε στην διαφάνεια, το αρχικόν όνομα της Γαίας είναι ΔΑ και ΓΑ. Με την λέξι ΔΑ δηλώνεται η ΘΕΑ Γη, η θεότης που αντιπροσωπεύει τον πλανήτη μας στο πνευματικό επίπεδο. Ενώ με την λέξι ΓΑ δηλώνεται το φυσικόν σώμα του πλανήτου μας, αυτό που αποκαλούμε και Χθόνα, από όπου και οι χθόνιες θεότητες, όπως η Κόρη. Στο θαυμάσιο όνομα ΔΑΕΙΡΑ, εις το οποίον ανεφέρθην στο 8ον Συμπόσιον του 1999, περιλαμβάνεται το δισυπόστατο τούτο χαρακτηριστικό εκπεφρασμένο δια μίας λέξεως δια την θεότητα, που αργότερα διακρίνεται προσωποποιουμένη σε Δήμητρα και Περσεφόνη. Δήμητρα η Θεά Γη, Περσεφόνη η χθών, το έδαφος, με τα προσηγορικά Μήτηρ και Κόρη.
Για να αντιληφθούμε καλύτερα την διάκρισι αλλά και την ενότητα φυσικής και πνευματικής οντότητος, ας παραβάλλουμε το έτερον γνωστό Θείον Όν, τον Ήλιον («εικών παγγενέταο Θεού»), ο οποίος λατρεύεται στο πνευματικό επίπεδον. Ο Ύμνος εις Ήλιον του Πρόκλου, στον πρώτο στίχο λέγει: «Κλύθι πυρός νοερού βασιλεύ, χρυσήνιε Τιτάν», όπου ξεκάθαρα αναφέρεται στο νοερόν πυρ, στον πνευματικόν Ήλιον. Είναι ο Απόλλων, τον οποίον επικαλείται το περιώνυμον «ΕΙ», το εν Δελφοίς Ε. Αυτός, συνεχίζει ο ύμνος, «εξοχετεύων υψόθεν πλούσιον ρύμα αρμονίης», τα «πάντα έπλησας εγερσινόοιο προνοίης».
Πρόκειται για την έννοια της θείας Προνοίας, που τα πάντα πληροί με αρμονία, ιδιότητες που σήμερα αποδίδουμε στο Άγιον Πνεύμα (που αύριον εορτάζουμε). Οι μορφές λοιπόν της Θρησκείας μας είναι που αλλάζουν και όχι η Θεολογία μας. Η απεικόνισις δε του τρίτου Προσώπου της Τριαδικής Θεότητος, του Αγίου Πνεύματος ως περιστεράς, ούτε ως λατρεία προς τα ζώα νοείται ούτε φυσικά ως ειδωλολατρία.
Οι λατρευόμενες μορφές στην Ελλάδα αλλάζουν (και πάλιν), όταν ο (τελευταίος) Διόνυσος ο υιός του Θεού (του Διός) και της θνητής Σεμέλης (εναρέτου τέκνου του μυηθέντος στα Μυστήρια της Σαμοθράκης Κάδμου και της Αρμονίας), αντικαθίσταται από τον Ιησού, τον Υιόν του Θεού και της θνητής Μαρίας, ο οποίος ενσαρκώνει τον Λόγον, το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος. Πρόκειται για σαφώς Ελληνική παράδοσι (όχι Εβραϊκή). Ύμνος του Πρόκλου εις Αθηνάν αναφέρει, «υπ’ αρρήτοισι βουλήσιν τοκήος εκ Σεμέλης περί κόσμου αναβήση νέος Διόνυσος». Όπερ έστι, «κατά τις άρρητες βουλές του πατρός θα γεννηθή στον κόσμο εκ Σεμέλης νέος Διόνυσος».
Ως Μυστικός Ίακχος και Ευβουλεύς, και Νυμφίος της Κόρης της Γης (της εκκλησίας των Ανθρώπων σήμερα, ο Χριστός Νυμφίος), παρουσιάζετο κάθε χρόνο ο Διόνυσος στα Ελευσίνια Μυστήρια. Η θεία Γέννησις, η αγία Τράπεζα, η θεία Κοινωνία, τα άγια Μυστήρια, είναι λοιπόν αιωνία Ελληνική υπόθεσις (όχι Εβραϊκή). «Βουλαίς αθανάτοιο Διός τεκούσα, σου Βάκχου γονίμην ωδίνα τελώσιν, ευΐερον τράπεζαν μυστήριά τε αγνά»! Ο Αθάνατος Θεός ηθέλησε να γεννήσης (εσύ Σεμέλη), και την Γέννησίν σου Ίακχε τελώμεν στα αγνά (Ελληνικά) Μυστήρια και στην αγία Τράπεζα!
Η Δήμητρα ως Μεγάλη Μητέρα, συμφύρεται με την άλλη Μεγάλη Μητέρα μας, την Παναγία. Στο πρόσωπο επίσης της Παρθένου Μαρίας, της Υπερμάχου Στρατηγού, η Ορθοδοξία μας κατ’ ουσίαν έχει συγχωνεύσει και την λατρεία της παρθένου Αθηνάς, της στρατηγού υπερασπιστού του κλεινού άστεως των Αθηνών. Ακόμα και η του Θεού Σοφία, που είχε προσωποποιηθεί στην Αθηνά, έχει περικαλλή Ναόν στην Βασιλεύουσα Πόλι, αντάξιον του Παρθενώνος. «Διός τέκος, Παλλάς, η σοφίης πυλεώνας πετάσασα, αδάμαντα χαλινόν παρθενίης εφύλαξας», μας λέγει ο ίδιος Ύμνος εις Αθηνάν πολύμητιν του Πρόκλου. Σαν να ακούμε «Χαιρετισμούς» προς την Παναγία!
Ο Άη Γιώργης, πολιούχος της Ελευσίνος, παραπέμπει με το όνομά του κατ’ αρχήν στην Γεωργία, την μητέρα πασών των Επιστημών κατ’ Αριστοτέλην. Ο πλέον τιμώμενος Άγιος, από τον 12ον αιώνα μ.Χ., παριστάνεται στις αγιογραφήσεις των Ελλήνων ως καβαλλάρης - ενώ ήτο πεζός μέχρι τότε (Ε΄ τόμος Εγκ. Λεξ. Ηλίου) - που φονεύει τον δράκοντα και σώζει την πεντάμορφη κόρη, συνεχίζοντας την Ελληνική παράδοσι του λατρευομένου ήρωος Περσέως, ο οποίος φονεύει το κήτος απελευθερώνοντας την Ανδρομέδα ή αποκεφαλίζει την Μέδουσα, την Γοργώ, με την τερατώδη κεφαλή.

Μαρτυρίες της νεωτέρας εποχής για την Δήμητρα
Στην Ελευσίνα, μετά την σφαγή των Ιερέων και την καταστροφή των Ναών και του Τελεστηρίου από τον Γότθο Χριστιανό Αλάριχο, συμβαίνει στους νεωτέρους χρόνους το εξής αξιοσημείωτον: οι αιώνες της Ελληνικής μεσαιωνικής πορείας προβάλλουν την κεφαλή ενός αγάλματος ανάμεσα στα ερείπια του Ιερού Χώρου. Πρόκειται για την μία εκ των δύο κιστοφόρων ιερειών, που ως καρυάτιδες εστήριζαν το εσωτερικόν άνω τμήμα των Μικρών Προπυλαίων.
Διαφάνεια 4η : Η Κιστοφόρος Καρυάτις των Μικρών Προπυλαίων
Η μορφή της κεφαλής που εξείχε από το χώμα, παρέπεμπε στην μορφή της Δήμητρας, και οι λιγοστοί κάτοικοι αγρότες, οι έσχατοι Δωριείς του νεωτέρου Ελληνισμού, οι γνωστοί μας Αρβανίτες (εκ του αρ- και βαίνω = βαδίζοντες επί του χωραφιού = γεωργοκτηνοτρόφοι), είτε Ηπειρώτες με τις γνήσιες Πελασγικές καταβολές των είτε Ελευθεριείς ( = Κουντουριώτες, εκ της αντιστάσεως που προέβαλον υπέρ της Ελευθερίας των - Κουντρ στα αρβανίτικα η εναντίωσις, η κόντρα στους κατακτητές -συναφής με το Κόδρος) από τις Ελευθερές (σημερινή Κάζα), τελούσαν δέησι εμπρός στην μορφή του Αγάλματος, τόσον ευλαβώς όπως έκαμαν και προς τον Άγιο Γεώργιο.
Είναι φυσικόν, οι άνθρωποι που επικοινωνούν με την φύσι, οι άνθρωποι που ζουν από την γη - όχι όπως εμείς σήμερα που απομονώσαμε την υπόστασί μας από κάθε φυσική επαφή ζώντας στις μεγαλουπόλεις - έχουν ανάγκη να αγιοποιούν και να θεοποιούν την Μάνα Γη, προσδοκώντας καρποφορίαν και ευόδωσιν των πόνων της γεωργικής των εργασίας.
Θα παραθέσουμε αυτόθι την συγκλονιστική μαρτυρία του Edward Daniel Clarke, του Άγγλου απαγωγέα του εν λόγω αγάλματος, που το 1801 επεσκέφθη την Ελευσίνα, όπως αναφέρεται στο βιβλίον του Αριστείδη Μεθενίτη «Το χρονικό της Λεψίνας» :
«Στην άκρη του δρόμου, ακριβώς πριν μπούμε στο χωριό, φάνηκε το υπερφυσικό άγαλμα της θεάς, στη μέση ενός σωρού από κοπριές, θαμμένο ως τον λαιμό, κοντά στο άκρο του Ναού (του Άη Γιώργη). Οι κάτοικοι του μικρού χωριού, που είναι χτισμένο ανάμεσα στα ερείπια της Ελευσίνας, έβλεπαν αυτό το άγαλμα με θρησκευτική δεισιδαιμονία. Απέδιδαν στην παρουσία του την ευφορία της γης τους και γι’ αυτόν τον λόγο συσσώρευαν γύρω του τις κοπριές, που προωρίζονταν για τα χωράφια τους. Πίστευαν πως αν το έχαναν, η μικρότερη συμφορά θα ήταν η καταστροφή της σοδειάς της χρονιάς.
Ανάμεσα στα γλυπτικά στολίδια του αγάλματος και στ’ αυτιά του, τοποθετούσαν στάχυα, σαν αλάθευτη πρόβλεψι για την ευφορία της γης. Κάθε γιορτή του άναβαν καντήλι, καθώς στα εικονίσματα. Κανείς δεν μπορούσε να το πάρη. Όποιος δοκίμαζε να το κουνήση από όπου ήταν στημένο, του κοβότανε το χέρι.
Μια φορά το πήραν Φράγκοι και το τράβηξαν ώς τον γιαλό και ήθελαν να το φορτώσουν, αλλά την νύχτα γύρισε μοναχό του στην θέσι του».
Κατά καιρούς πολλοί ξένοι θέλησαν να το πάρουν, λέγει ο Μεθενίτης, αλλά συνάντησαν την άρνησι Χριστιανών και Τούρκων. Αυτή την φορά ο Κλάρκ έκανε προτάσεις στον παπά του χωριού να αγοράση το άγαλμα και να πείση τους χωρικούς να μην προβάλλουν αντιρρήσεις. Ο παπάς έγινε συνεργός στο σχέδιο. Του είπε λοιπόν ότι ολόκληρη η περιοχή ανήκει στον Βοεβόδα της Αθήνας. Συνεπώς και το άγαλμα, και ότι θα το πάρη μόνον αν βγάλη ένα φιρμάνι ο Βοεβόδας.
Μόλις ο Κλαρκ πήρε την πληροφορία, φεύγει για την Αθήνα και σε δυό μέρες είχε στα χέρια του το φιρμάνι, ανταλλάσσοντάς το με ένα ...μικρό τηλεσκόπιο. [...]
«Φύγαμε για την Ελευσίνα, γράφει ο Κλαρκ, κουβαλώντας ό,τι εργαλεία μπορέσαμε να βρούμε στην Αθήνα. Δηλαδή ένα σχοινί από στριμμένα χόρτα και μερικά μεγάλα καρφιά. Ευτυχώς βρήκαμε στην Ελευσίνα μερικά ξύλινα κοντάρια, που κάνανε για κατρακύλια, ένα ξινάρι και ένα μικρό πριόνι. [...] Οι Λεψινιώτες φοβήθηκαν πως θα τους βρη μεγάλο κακό αν αφήσουν να τους πάρουν το άγαλμα. Δεν ήθελαν να μας βοηθήσουν κι έλεγαν πως θα καταστραφούν τα γεννήματά τους.
[...] Την επομένη ημέρα, 22α Νοεμβρίου του 1801 το πρωί, έφτασε το περατάρικο από την Σαλαμίνα με πλήρωμα τέσσερεις καλογήρους. Οι εργάτες που βρήκανε στην Ελευσίνα και στα γύρω χωριά, καμμιά εκατοστή, και όλο το χωριό, ήσαν μαζεμένοι γύρω από το άγαλμα και περίμεναν τρομαγμένοι να δουν τα χέρια όποιου το άγγιζε να πέφτουν.
Ο παπάς έσωσε την κατάστασι. Φόρεσε το πετραχήλι του και ενώ οι Λεψινιώτες μάζευαν τις κοπριές γύρω από το άγαλμα, εκείνος διάβασε ευχή, πήρε ένα ξινάρι και πρώτος άρχισε να σκάβη γύρω του. Οι χωρικοί πήραν θάρρος και η δουλειά άρχισε. Το ξέχωσαν, τοποθέτησαν δίπλα του κατρακύλια και το έριξαν επάνω. Έδεσαν σχοινιά στις δυό πλευρές κι άρχισαν να το τραβούν, σαράντα νοματαίοι από κάθε πλευρά. Μέσα σε εννέα ώρες το άγαλμα, που είχε βάρος δύο τόνους, έφθασε στον μόλο.
[...] Όταν τελείωσαν όλα, οι Λεψινιώτες χωρίστηκαν από το άγαλμα με την πρόβλεψι ότι το πλοίο θα βουλιάξη στον δρόμο του. Αυτή η πρόβλεψι βγήκε αληθινή».
[...] Το ναυάγιο έγινε στις ακτές του Σάσεξ στην Αγγλία, αλλά ευτυχώς εγκαίρως το άγαλμα ανεσύρθη και διεσώθη. Σήμερα, με εμφανή τα σημάδια της καταστροφής από το σύρσιμο της μεταφοράς του, «κοσμεί» την ισόγειο αίθουσα του Fitzwilliam Museum του Cambridge, ενώ στην βάσι του αναγράφονται τα ονόματα των απαγωγέων του.
Το ζήτημα είναι ότι συμπληρώθηκαν 200 χρόνια από την απαγωγή της καρυάτιδος και είναι τώρα ο καιρός να απαιτήσουμε την επιστροφή, δίπλα στην αδελφή της, που περιμένει καρτερικά στην Ελευσίνα!

- Ο Βαγγέλης Λιάπης, στο βιβλίο του «η Ελευσίνα στα νεώτερα χρόνια» αναφέρει, ότι οι Κουντουριώτες ή Ελευθεριείς κάτοικοί της, με την αρβανίτικη διάλεκτο, ζούσαν ταυτόχρονα σε δύο εποχές: στην δική τους και σ’ αυτήν της αρχαίας, μέχρι τα χρόνια του μεσοπολέμου. Η εξήγησις που δίδει είναι, ότι και αυτοί οι μεταγενέστεροι κάτοικοι «κουβαλούσαν μαζί τους έναν κόσμο, που δεν διέφερε από αυτόν που βρήκαν. [...] Στις φλέβες τους κυκλοφορούσε το ίδιο προαιώνιο Πελασγικό αίμα. [...] Πίστευαν στον Ιησού Χριστό και στον άγιο Γιώργη καβαλλάρη, ελευθερωτή των αδυνάτων, πίστευαν όμως και στην ακατάλυτη δύναμι της Γης, που γεννούσε ζωή για όλα τα έμβια όντα. Οι γυναίκες, ανακάτευαν την Παναγία με την θεά Δήμητρα. Είχε επικρατήσει μάλιστα να την λένε Άγια Δήμητρα».
- Ο ίδιος συγγραφεύς μας παραδίδει, ότι «μέχρι το 1932, τις δύο Κυριακές των Απόκρεω γινόταν μεγάλη συγκέντρωσι στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας. Ήταν μια συγκέντρωσι κόσμου για να ανανεώση την πίστι του προς την ακατάλυτη δύναμι ζωής της αρχαίας θρησκείας, κι ας πίστευαν όλοι στον Χριστό. [...] Γινόταν μια περίεργη ιεροτελεστία. Νέοι κατά ομάδες χόρευαν έναν άτεχνο χορό. Πιάνονταν από τους λαιμούς σε κλειστούς κύκλους. Ήσαν όλοι μουτζουρωμένοι στο πρόσωπο και στα χέρια. Χόρευαν κυκλικά επί τόπου σχεδόν, με δυνατά χτυπήματα των ποδιών στις πλάκες της αυλής του Τελεστηρίου, σε ρυθμό που έδινε ένα μεγάλο ταούλι. [...]

Κάθε τόσο ξέκοβαν μεταξύ τους, γονάτιζαν με το ένα πόδι στις πλάκες, χτυπούσαν κάτω δυνατά το χέρι τρεις φορές, φωνάζοντας όλοι μαζί: - «Δεν ξέρουμε γη τι κρύβεις από κάτω». - «Μήπως κρύβεις τον Θεό;» Και τότε οι υπόλοιποι της παρέας φώναζαν όλοι μαζί: -«Γη, εσύ ’σαι η θεά μας». Και σαν δυνατή αντηχητική επιβεβαίωσι, όλοι οι γύρω θεατές φώναζαν, σηκώνοντας ψηλά τα χέρια: - «Δε!, τι γιέ περεντία γιόνα» (Γη, εσύ είσαι η θεά μας)!

Το 1932 απαγορεύτηκε η είσοδος στον αρχαιολογικό χώρο, για την προστασία του. Δεν ξανάγινε έκτοτε αυτός ο χορός...
Παραμύθια για την Άγια Δήμητρα, έπλασαν οι νεώτεροι Ελευσινιώτες, με υλικό από τον Ομηρικό Ύμνο εις Δήμητρα, ώστε να μεταφέρουν με περισσότερο εύληπτο και αφομοιωτικό τρόπο στις εύπλαστες ψυχές των παιδιών τους το προγονικό μεταφυσικό μεγαλείο. Για τους Ελευσινιώτες το παραμύθι είχε υποκαταστήσει ολόκληρα ιστορικά γεγονότα, γράφει στο ίδιο βιβλίο ο Λιάπης. Κάθε τόσο που μας τα διηγούντο οι μεγαλύτεροι, διέκοπταν για λίγο και μας έλεγαν: - Ετούτο είναι αληθινό.
«Μια φορά κι έναν καιρό, ήταν μια γριά. Πολύ καλή γριά. Αγαπητή. Σε όποιο καλό ήθελες μέσα την είχες, πρώτη και καλύτερη. Γιατρός δεν ήταν αλλά γιάτρευε, μαμή δεν ήταν αλλά ξεγεννούσε όλα τα παιδιά στο χωριό. Ήξερε πολλά αυτή η γριά. Τι να σου πω. Από τα πολλά που έκανε της έβγαλαν και παρατσούκλι. Δήμητρα την έλεγαν, άγια Δήμητρα της το έβγαλαν. Αυτή η άγια Δήμητρα που λες, είχε και μια μοναχοκόρη. Η πεντάμορφη του κόσμου σου λέω. Ζωγραφιστή Παναγιά. Κι από καλωσύνη, άλλο πράμα. [...] Ένας μαύρος δράκος παρουσιάστηκε ξαφνικά, σα να βγήκε από τη γη κάτω. ¶ρπαξε το κορίτσι και με μιας το πέταξε πάνω στο μαύρο άλογό του, και έγινε καπνός ...»
«Θέλω να σου πω και για ένα χορό παλιό, δεν τον πρόφτασα, γράφει παρακάτω ο ίδιος. Χόρευαν μόνο παντρεμένες γυναίκες. Δεν ήταν για γλέντι. Τον χόρευαν γύρω από το πηγάδι της αγίας Δήμητρας. Το ότι δεν ήταν για γλέντι, το μαρτυράνε και τα στιχάκια που έλεγαν. Όλα μίλαγαν για την θεά Δήμητρα και την ιστορία της. Ιστορούσαν την ζωή της αγίας Δήμητρας και την παρακαλούσαν να τις προστατέψη να καλογεννήσουν και για τις τσούπες τους να καλοπαντρευτούν....».
Μια σημαντική αναφορά ενός Ελευσινιώτη, του μπάρμπα Γιάννη Θανάς - Πέππα, καταχωρίζει ο Βαγγέλης Λιάπης: «Αυτή η αγάπη για τον τόπο μας με κάνει να έρχομαι κάθε τόσο εδώ (στα Αρχαία). Δεν τόχω σε καλό αν δεν έρθω μετά την εκκλησία κάθε Κυριακή. Ξέρεις τι λέω μέσα μου; Θεός εκεί, Θεός εδώ, και έρχομαι. Με τραβάει. Είναι παράξενο που θα στο πω. Όταν μπαίνω εδώ, μούρχεται να κάνω τον σταυρό μου. Σταυροκοπιέμαι, αλλά κρυφά, να μη με περάσουν για παλαβό, αυτοί που δεν καταλαβαίνουν. [...] Έτσι το βρήκαμε από τους παπούδες μας. Γι’ αυτό μας βλέπεις εμάς, τους παλιούς Ελευσινιώτες, να λιανοπερπατάμε ανάμεσα σε τούτα τα μάρμαρα, γιατί τα έχουμε για ιερά. [...] Εκκλησία λοιπόν ο άγιος Γιώργης, εκκλησία κι εδώ. Το ίδιο είναι. Ζωγραφιστές εικόνες εκεί, αγάλματα εδώ. Το ίδιο είναι. [...] Κάθε χρόνο, αιώνες και αιώνες, φυτρώνει ζωή ετούτη η γης. Πόσο θεϊκιά δύναμι είναι αυτή; Λίγο τόχεις; Εμείς οι Ελευσινιώτες γεωργοί, θέλουμε την θεά Δήμητρα πιο πάνω απ’ όλα. [...] Πόσα μαθαίνει ο άνθρωπος. Καλά λοιπόν το είπα. Χιλιάδες χρόνια σε τούτο τον τόπο, γκρέμισαν, έκαψαν, χάλασαν, ξερίζωσαν. Μας άρπαξαν αγάλματα, πίσσα στα κόκκαλά τους. Πάντα όμως έμενε από κάτω η σκιντίλια (σπίθα), αυτό το θεϊκό πράμα που το είπες ιδέα, που δεν χάνεται ποτέ. Λίγο τόχεις αυτό;»
Η Βιομηχανική εποχή βρίσκει τον Έλληνα, και δη τον Ελευσίνιο, χωρίς λατρευτική εικόνα της Δήμητρας, χωρίς ψυχική και φυσική επαφή με την Μάνα Γη, χωρίς θρησκευτική αναφορά στον Πλανήτη που μας θρέφει, μας μεγαλώνει, μας ενταφιάζει.
Το Ιερόν της Δήμητρος φράσσεται πλέον από κάγκελλα. Δεν πλησιάζει πια ο Ελευσίνιος τα έδρανα του Τελεστηρίου, δεν «ακούει» τα ρήματα του Ιεροφάντη. Δεν «παρακολουθεί» την Ιερογαμία του Βάκχου και της Περσεφόνης, του υιού του επουρανίου Θεού και της θυγατέρας της Θεάς Γης. Δεν χορεύουν οι γυναίκες στο καλλίχορον φρέαρ. Ούτε τραγουδούν στην αγέλαστο πέτρα, μήτε φωνάζουν δυνατά την Θεά. Ο «Ναός της Οικουμένης» παραδίδεται στον τουρισμό.... Εμπορευματοποίησις των ιερών και οσίων.... Οι πλείστοι χάσαμε την συνείδησι της ιερότητος της Μητρός Γαίας! Της πνευματικής αν θέλετε υποστάσεως της Γαίας. Γιατί ως ζώντα και νοήμονα οργανισμό την θεωρούν πλέον σύγχρονες επιστημονικές μελέτες. Διερωτώμαι, αν έχουμε πνεύμα εμείς, τα παιδιά, δεν θα έχη η Μάνα; Όμως διαρκώς την καταστρέφουμε, την μολύνουμε, την λεηλατούμε. Γεγόναμε σύγχρονοι Ερυσίχθονες! Βιάζουμε την Φύσι και την φύσι μας. Αρπάζουμε την Περσεφόνη σαν τον Πλούτωνα, σαν τον Δράκο των παραμυθιών. Η επιβίωσις του ανθρωπίνου γένους, αλλά και αυτή αύτη η Ζωή επί Γης, εκτίθεται ήδη σε οριακές καταστάσεις.

«Ήσθετο Δαμάτηρ. Φά δε κακόν και ανεδέα φώτα: Τέκνον ελίνυσον, τέκνον πολύθεστε τοκεύσι, παύεο. Μη τι χαλευθή πότνια Δαμάτηρ». Αντελήφθη όμως η Δήμητρα. Και είπε στον κακό και αναίσχυντο άνδρα Ερυσίχθονα: - Παιδί μου, ησύχασε. Παιδί μου, εσένα που οι γονείς σου αγαπούν πολύ, παύσε να καταστρέφης! Διότι αλλοίμονο αν οργισθή η σεβαστή Δέσποινα Δήμητρα! (Ύμνος εις Δήμητρα, Καλλιμάχου).

«Ταν δ’ αρ’ υποβλέψας χαλεπώτερον, έφα: μη τοι πέλεκυν μέγαν εν χροΐ παξώ». Κι αυτός την στραβοκοίταξε με μεγαλυτέρα από πριν αγριότητα, λέγοντας: - Φύγε, μη σου μπήξω στο σώμα το μεγάλο τσεκούρι!
Η Οικολογία ως Πολιτικό κίνημα δεν κατάφερε, ως φαίνεται, να πραγματοποιήση σημαντικά αποτελέσματα. Αναλογισθήτε, μήπως η προστασία της Γαίας οφείλει να περνά μέσα από Θρησκευτικό και όχι απλώς Πολιτικό μανδύα; Μήπως αποδεικνύεται ασφαλεστέρα η παραδοσιακή πρακτική των σοφών παππούδων, που την ελάτρευαν ως θείο όν;
Είθε να ξεκινήση από εμάς τους Ελευσινίους και Αθηναίους (Αθήναι ήσαν όλη η Αττική) και πάλιν, το σωτήριον του πλανήτου άγγελμα:
Να επιστρέψουμε την Περσεφόνη στην Μητέρα.
Στην Άγια Δήμητρα της Ελευσίνας!

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 1η: Η ΑΙΩΝΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

ΕΠΙΘΕΤΑ α) ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΠΑΤΡΟΣ
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΣ
ΝΕΩΤΕΡΑ ΕΛΛΑΣ
ΜΟΝΑΔΑ ΣΕ ΤΡΙΟΥΧΟΝ ΙΔΩΝ ΕΣΕΒΑΣΑΤΟ ΚΟΣΜΟΣ
ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΣ
ΟΥΡΑΝΟΣ - ΖΕΥΣ
ΘΕΟΣ
ΠΑΤΗΡ
ΠΑΤΗΡ
ΣΩΤΗΡ
ΚΟΣΜΟΚΡΑΤΩΡ
ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΩΡ
ΦΩΣ
ΦΩΣ
ΑΓΝΟΣ ΜΗΤΙΕΤΗΣ
ΑΓΑΘΟΣ ΠΑΝΣΟΦΟΣ
ΦΕΡΕΣΒΙΟΣ
ΖΩΗΣ ΧΟΡΗΓΟΣ
ΠΑΓΓΕΝΕΤΩΡ
ΠΟΙΗΤΗΣ
ΑΦΘΙΤΟΣ
ΑΘΑΝΑΤΟΣ
ΑΝΙΚΗΤΟΣ
ΙΣΧΥΡΟΣ
ΑΡΧΗ ΠΑΝΤΩΝ
ΠΑΝΤΑΧΟΥ ΠΑΡΩΝ
ΠΑΝΤΩΝ ΤΕΛΕΥΤΗ
ΟΥΡΑΝΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΥΣ

β) ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ
ΗΛΙΟΣ - ΑΠΟΛΛΩΝ
ΠΝΕΥΜΑ
ΒΑΣΙΛΕΥΣ
ΒΑΣΙΛΕΥΣ
ΟΜΜΑ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ
ΖΩΟΠΟΙΟΝ
ΔΕΣΠΟΤΗΣ
ΚΥΡΙΟΝ
ΠΑΝΤΑ ΠΛΗΡΩΝ ΠΡΟΝΟΙΗΣ
ΠΑΝΤΑ ΠΛΗΡΩΝ
ΠΑΣΙΝ ΑΡΩΓΟΣ
ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΣ
ΑΜΙΑΝΤΟΣ
ΑΓΙΟΝ

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 2α: Η ΑΙΩΝΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

ΕΠΙΘΕΤΑ γ) ΤΟΥ ΥΙΟΥ ΛΟΓΟΥ
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΣ
ΝΕΩΤΕΡΑ ΕΛΛΑΣ
ΔΙΟΝΥΣΟΣ
ΙΗΣΟΥΣ
ΠΡΩΤΟ-ΓΟΝΟΣ
ΓΕΝΝΗΘΕΙΣ ΠΡΟ ΠΑΝΤΩΝ
ΔΙ-ΦΥΗΣ
ΟΜΟΟΥΣΙΟΣ
ΣΩΤΗΡ
ΑΝΑΞ ΑΡΡΗΤΟΣ
ΚΥΡΙΟΣ
ΑΓΝΟΣ ΕΥΒΟΥΛΕΥΣ

ΑΘΗΝΑ
ΧΡΙΣΤΟΣ
ΔΙΟΣ ΕΚΓΟΝΟΣ
ΥΙΟΣ ΘΕΟΥ
ΜΟΝΟΓΕΝΗΣ
ΜΟΝΟΓΕΝΗΣ

δ) ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΜΗΤΡΟΣ ΘΕΟΥ
ΑΘΗΝΑ
ΜΑΡΙΑ
ΣΕΜΝΗ ΜΑΚΑΙΡΑ
ΠΑΝΑΓΙΑ
ΜΕΓΑΛΩΝΥΜΟΣ
ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΗ
ΦΥΓΟΛΕΚΤΡΟΣ
ΠΑΡΘΕΝΟΣ
ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ
ΥΠΕΡΜΑΧΟΣ

ΓΑΙΑ - ΔΗΜΗΤΗΡ
ΠΑΜΜΗΤΕΙΡΑ
ΑΓΙΑ ΜΗΤΗΡ
ΠΟΛΥΣΕΠΤΟΣ
ΑΧΡΑΝΤΟΣ ΑΜΙΑΝΤΟΣ
ΟΥΡΑΝΙΗ ΠΡΕΣΒΕΙΡΑ
ΑΣΠΙΛΟΣ ΑΜΟΛΥΝΤΟΣ
ΠΟΛΥΠΟΤΝΙΑ
ΔΕΣΠΟΙΝΑ

ΣΕΜΕΛΗ
ΒΟΥΛΑΙΣ ΑΘΑΝΑΤΟΙΟ ΔΙΟΣ ΤΕΚΟΥΣΑ ΒΑΚΧΟΝ
ΝΥΜΦΗ ΑΝΥΜΦΕΥΤΟΣ
ΘΕΟΤΟΚΟΣ

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 3η: Η ΓΑΙΑ ΠΑΡ’ ΕΛΛΗΣΙΝ

ΔΑ ΜΑ (ΘΕΑ ΓΗ ΜΗΤΕΡΑ) ΚΡΗΤΗ

ΜΑ ΓΑ (ΓΗ ΜΗΤΕΡΑ) ΘΗΒΑΙ

ΕΛΕΥΣΙΣ ΔΑ και ΔΑΕΙΡΑ ΔΑΕΙΡΑ - ΔΗΜΗΤΗΡ - ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ
ΔΑ + ΕΡΑ = ΔΑΕΙΡΑ
(ΘΕΑ ΓΗ) + (ΧΘΩΝ)

ΔΑ+ΜΑΤΕΡ=ΔΗΜΗΤΗΡ

ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ
ΦΕΡΣΕΦΟΝΗ
ΦΕΡΣΕΦΑΣΣΑ

ΕΙΚΟΝΕΣ

Α) Καρυάτιδες Μικρών Προπυλαίων Β) Σύμβολον Σταυρού

Αναστάσιος Δ. Στάμου

Μηχανολόγος Μηχανικός - Εκπαιδευτικός

Προϊστάμενος Εκπαιδευτικών Θεμάτων ΤΕΕ Δυτικής Αττικής.

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟ 1919 ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ !

Κάποτε μου μίλησε ο παππούς μου για ένα Κρητικό παπά, αληθινό παλικάρι, που το Γενάρη του 1919 λειτούργησε κάτω από τους χιλιόχρονους θόλους της Αγια-Σοφιάς!!
Τον γνώριζε καλά, γιατί ήταν στρατιωτικός ιερέας στη Μεραρχία που ανήκε και ο ίδιος, στη Μεραρχία εκείνη που αργότερα συμμετείχε στη Μικρασιατική Εκστρατεία κι έφτασε ως τις πύλες της Αγκυρας, ήπιε νερό από το Σαγγάριο!... Όμως αλίμονο! αυτό το δροσερό νερό μετατράπηκε λίγο αργότερα σε καυτό πύρινο ποτάμι πόνου και οδύνης, που έκαψε τις καρδιές όλων των Ελλήνων.
Στα λόγια του παππού μου δεν έδωσα τότε μεγάλη σημασία. Μου φάνηκε αυτό που μου 'λεγε απίθανο, το θεώρησα σαν ένα παραλήρημα, απομεινάρι εκείνου του αβάσταχτου, του αφάνταστου πόνου που ένιωθε ο παππούς μου, όταν αναθυμόταν τα περασμένα, όταν άκουγε τις λέξεις Ιωνία, Σμύρνη, Πέργαμος, Αϊβαλί, Τραπεζούντα, Κερασούντα, Σαγγάριος, Εσκί Σεχήρ, Αφιόν Καραχισάρ, Πόλη, Αγια Σοφιά!! Οι λέξεις αυτές είχαν πάρει στο νου και στην καρδιά του παππού μου τη θέση ό,τι πιο ιερού και πιο νοσταλγικού είχε σ' αυτή τη ζωή, ακόμη πιο ιερού και από τα ίδια τα παιδιά του, τα εγγόνια του, την ίδια του τη ζωή!
Δεκάδες φορές τον αντίκρισα με τα παιδικά μου μάτια να κλαίει - πολλές φορές ξεσπούσε σε γοερούς λυτρωτικούς λυγμούς - προσφέροντας αυτά τα άγια ονόματα, που ταυτίζονται με τη διαχρονική ιστορική πορεία και παρουσία του Γένους μας πάνω στη γη. Τότε δεν καταλάβαινα τίποτε ή σχεδόν τίποτε. Μονάχα μια ακαθόριστη απορία κυριαρχούσε στην ψυχή μου απ' αυτή την ξεχωριστή στάση του παππού μου. Λίγο αργότερα κατάλαβα την καθοριστική επίδραση αυτών των δακρύων, αυτών των λυγμών στην δική μου ψυχή. Την καταλαβαίνω τώρα, θα την αισθάνομαι πάντα να κυριαρχεί σ' όλο το είναι μου.
Ο παππούς μου βέβαια είχε δίκιο, όταν έλεγε πως τον Ιανουάριο του 1919 λειτουργήθηκε η Αγια-Σοφιά! Πρωταγωνιστής αυτού του συγκλονιστικού γεγονότος της εθνικής μας ζωής, το οποίο δυστυχώς αγνοούν πολλοί Έλληνες, ήταν ένα αληθινό παλικάρι, ένα βλαστάρι της λεβεντογέννας Κρήτης της οποίας τα ανδρεία παιδιά έδωσαν πάντα το μεγάλο παρόν σ' όλους τους αγώνες του Γένους, από τα πανάρχαια χρόνια (Ιδομενέας, Νέαρχος κ.α.) ως τις μέρες μας (Μακεδονικός Αγώνας, Δρίσκο της Ηπείρου κ.α.) Αναφερόμαστε στον παπα-Λευτέρη Νουφράκη από τις Αλώνες Ρεθύμνου, ο οποίος υπηρετούσε ως στρατιωτικός ιερέας στη Β' Ελληνική Μεραρχία, μια από τις δύο Μεραρχίες που συμμετείχαν στις αρχές του 1919 στο "συμμαχικό" εκστρατευτικό σώμα στην Ουκρανία. Η Μεραρχία αυτή στο δρόμο προς την Ουκρανία στάθμευσε για λίγο στην Κωνσταντινούπολη, την Πόλη των ονείρων του ελληνικού λαού, η οποία βρισκόταν τότε υπό "συμμαχική επικυριαρχία", ύστερα από το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.
Μια ομάδα Ελλήνων αξιωματικών με επικεφαλής το γενναίο κρητικό και μαζί του τον ταξίαρχο Φραντζή, τον Ταγματάρχη Λιαρομάτη, το Λοχαγό Σταματίου και τον Υπολοχαγό Νικολάου αγνάντευαν από το πλοίο την πόλη και την Αγια-Σοφιά, κρύβοντας βαθιά μέσα στην καρδιά τους το μεγάλο μυστικό τους, τη μεγάλη απόφαση που είχαν πάρει το περασμένο βράδυ, ύστερα από πρόταση και έντονη επιμονή του λιονταρόψυχου Κρητικού παπα-Λευτέρη Νουφράκη. Να βγουν δηλαδή στην πόλη και να λειτουργήσουν στην Αγια-Σοφιά.
Όλοι τους ήταν διστακτικοί, όταν άκουσαν τον παπα - Λευτέρη να τους προτείνει το μεγάλο εγχείρημα. Ήξεραν ότι τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα.

Η Αγια-Σοφιά, ήταν ακόμη τζαμί, σίγουρα κάποιοι φύλακες θα ήταν εκεί, κάποιοι άλλοι θα πήγαιναν για προσευχή, δεν ήταν δύσκολο από τη μια στιγμή στην άλλη να γεμίσει η εκκλησία. Ύστερα ήταν και οι ανώτεροί τους που δεν θα έβλεπαν με καλό μάτι αυτή την ενέργεια, η οποία σίγουρα θα προκαλούσε θύελλα αντιδράσεων από τους "συμμάχους" για την "Προκλητικότητα" της. Ίσως μάλιστα να δημιουργείτο και διπλωματικό επεισόδιο που θα έφερνε σε δύσκολη θέση την Ελληνική κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο. Όμως ο παπα-Λευτέρης έχει πάρει την απόφασή του, ήταν αποφασιστικός και κατηγορηματικός.
- Αν δεν έρθετε εσείς, θα πάω μοναχός μου! Μόνο ένα ψάλτη θέλω. Εσύ, Κωνσταντίνε (Λιαρομάτη), θα μου κάνεις τον ψάλτη;
- Εντάξει, παππούλη, του απάντησε ο Ταγματάρχης, που πήρε και αυτός την ίδια απόφαση, κι όλα πια είχαν μπει στο δρόμο τους.
Τελικά, μαζί τους πήγαν και οι άλλοι.
Το πλοίο που μετέφερε τη Μεραρχία είχε αγκυροβολήσει στ' ανοιχτά, γι αυτό επιβιβάστηκαν σε μια βάρκα στην οποία κωπηλατούσε ένας Ρωμιός της Πόλης και σε λίγο αποβιβάστηκαν στην προκυμαία. Ο Κοσμάς, ο ντόπιος βαρκάρης, έδεσε τη βάρκα και τους οδήγησε από το συντομότερο δρόμο στην Αγια-Σοφιά. Η πόρτα ήταν ανοιχτή λες και τους περίμενε. Ο Τούρκος φύλακας κάτι πήγε να πει στη γλώσσα του, όμως τον καθήλωσε στη θέση του και τον άφησε άφωνο ένα άγριο κι αποφασιστικό βλέμμα του Ταξίαρχου Φραντζή. Όλοι μπήκαν μέσα σε ευλάβεια και προχώρησαν κάνοντας το σταυρό τους. Ο παπα-Λευτέρης ψιθύρισε με μεγάλη συγκίνηση: "Εισελεύσομαι εις τον οίκον σου, προσκυνήσω προς Ναόν Αγίον σου εν φόβω...".
Προχωρεί γρήγορα, δεν χρονοτριβεί. Εντοπίζει το χώρο στον οποίο βρισκόταν το Ιερό και η Αγία Τράπεζα. Βρίσκει ένα τραπεζάκι, το τοποθετεί σ' αυτή τη θέση, ανοίγει την τσάντα του, βγάζει όλα τα απαραίτητα για τη Θεία λειτουργία, βάζει το πετραχήλι του και αρχίζει
- Ευλογημένη η Βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων.
- Αμήν, αποκρίνεται ο Ταγματάρχης Λιαρομάτης και η Θεία Λειτουργία στην Αγια-Σοφιά έχει αρχίσει. Μακάρι να μας αξιώσει ο Θεός να την ολοκληρώσουμε, σκέφτονται όλοι, και σταυροκοπιούνται με κατάνυξη. Οι αξιωματικοί μοιάζουν να τα 'χουν χαμένα, όλα έγιναν τόσο ξαφνικά και φαίνονται απίστευτα.
Η Θεία Λειτουργία προχωρεί κανονικά. Η Αγια-Σοφιά ύστερα από 466 ολόκληρα χρόνια ξαναλειτουργείται!! Ο παπα-Λευτέρης συνεχίζει. Όλα γίνονται ιεροπρεπώς, σύμφωνα με το τυπικό της Εκκλησίας. Ακούγονται τα "ειρηνικά", το "Κύριε ελέησον", "ο Μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού...", που γράφτηκε από τον ίδιο τον Ιουστινιανό με την προσταγή και την φροντίδα του οποίου χτίστηκε και η Αγια - Σοφιά. Ακολουθεί η Μικρή Είσοδος, το "Τη Υπερμάχω Στρατηγώ...", ο Απόστολος από τον Ταξίαρχο Φραντζή και το Ευαγγελικό Ανάγνωσμα από τον παπα-Λευτέρη. Χρέη νεωκόρου εκτελεί ο Υπολοχαγός Νικολάου.

Στο μεταξύ η Αγια-Σοφιά αρχίζει να γεμίζει με Τούρκους. Ο παπα-Νουφράκης δεν πτοείται και συνεχίζει. Οι άλλοι κοιτάζουν σαστισμένοι πότε τον ατρόμητο παπά και πότε τους Τούρκους που μέχρι εκείνη τη στιγμή παρακολουθούν σιωπηλοί μη μπορώντας ίσως να πιστέψουν στα μάτια τους, γιατί αυτό που γινόταν εκείνη την ώρα μέσα στην Αγια-Σοφιά, ήταν πραγματικά κάτι το απίστευτο.
Μετά το Ευαγγέλιο ακολουθεί το Χερουβικό από τον Ταγματάρχη Λιαρομάτη, ενώ ο παπα-Λευτέρης τοποθετεί το αντιμήνσιο πάνω στο τραπεζάκι, για να κάνει την Προσκομιδή. Οι Τούρκοι συνεχώς πληθαίνουν. Οι ώρες είναι δύσκολες, αλλά και ανεπανάληπτες, επικές. Ο παπα-Νουφράκης συνεχίζει. Βγάζει από την τσάντα ένα μικρό Αγιο Ποτήριο, ένα δισκάριο, ένα μαχαιράκι, ένα μικρό πρόσφορο κι ένα μικρό μπουκαλάκι με νάμα. Με ιερή συγκίνηση και κατάνυξη κάνει την προσκομιδή, ενώ ο Λιαρομάτης συνεχίζει να ψάλει το Χερουβικό. Όταν ολοκλήρωσε την Προσκομιδή, στρέφεται στον Υπολοχαγό Νικολάου, του λέει ν' ανάψει το κερί για να ακολουθήσει η Μεγάλη Είσοδος. Ο νεαρός Υπολοχαγός προχωρεί μπροστά με το αναμμένο κερί και ακολουθεί ο παπάς βροντοφωνάζοντας: "Πάααντων ημών μνησθείη Κύριος ο Θεός..."
Στη συνέχεια ακολουθούν οι "Αιτήσεις" και το "Πιστεύω", το οποίο είπε ο Φρατζής .Στο μεταξύ η Αγια-Σοφιά, έχει γεμίσει με Τούρκους κι ανάμεσά τους υπάρχουν και πολλοί Έλληνες της Πόλης, που βρέθηκαν εκεί αυτή την ώρα και παρακολουθούν με συγκίνηση τη λειτουργία, χωρίς να τολμούν να εξωτερικεύσουν τα συναισθήματά τους "δια τον φόβον των Ιουδαίων" δηλαδή των Τούρκων. Μόνο κάποιες στιγμές δεν μπορούν να συγκρατήσουν τα δάκρυα που τρέχουν από τους οφθαλμούς τους και για να μην προδοθούν φροντίζουν και τα σκουπίζουν πριν γίνουν "πύρινο" ποτάμι και τότε ποιός θα μπορούσε να τα συγκρατήσει.

Η Λειτουργία στο μεταξύ φτάνει στο ιερότερο σημείο της, την Αναφορά. Ο παπα-Λευτέρης με πάλλουσα από τη συγκίνηση φωνή λέει: "Τα σα εκ των Σω, Σοι προσφέρομεν κατά πάντα και δια πάντα". Όλοι οι αξιωματικοί γονατίζουν και η φωνή του Ταγματάρχη Λιαρομάτη ακούγεται να ψέλνει το "Σε υμνούμεν, Σε ευλογούμεν, Σοι ευχαριστούμεν Κύριε και δεόμεθά Σου ο Θεός ημών"., Σε λίγη ώρα η αναίμακτη θυσία του κυρίου μας έχει τελειώσει στην Αγια-Σοφιά, ύστερα από 466 ολόκληρα χρόνια!! Ακολουθεί το "Αξιον Εστί", το "Πάτερ ημών"... το "Μετά φόβου Θεού πίστεως και αγάπης προσέλθετε" και όλοι οι αξιωματικοί πλησιάζουν και κοινωνούν τα Αχραντα Μυστήρια. Ο παπα-Λευτέρης λέει γρήγορα τις ευχές και ενώ ο Λιαρομάτης ψέλνει το "Ειη το όνομα Κυρίου ευλογημένον..." καταλύει το υπόλοιπον της Θείας Κοινωνίας και απευθυνόμενος στον Υπολοχαγό Νικολάου του λέει: "Μάζεψέ τα γρήγορα όλα και βάλτα μέσα στην τσάντα". Υστερα κάνει την Απόλυση!
Η Θεία Λειτουργία στην Αγια-Σοφιά, έχει ολοκληρωθεί. Ένα όνειρο δεκάδων γενεών Ελλήνων έχει γίνει πραγματικότητα. Ο παπα-Νουφράκης και οι τέσσερις αξιωματικοί είναι έτοιμοι να αποχωρήσουν και να επιστρέψουν στο πλοίο. Η Εκκλησία όμως είναι γεμάτη Τούρκους, οι οποίοι έχουν αρχίσει να γίνονται άγριοι, επιθετικοί συνειδητοποιώντας τι ακριβώς είχε συμβεί. Η ζωή τους κινδυνεύει άμεσα. Όμως δε διστάζουν, πλησιάζει ο ένας τον άλλο, γίνονται "ένα σώμα", μια γροθιά και προχωρούν προς την έξοδο.
Οι Τούρκοι είναι έτοιμοι να τους επιτεθούν, όταν ένας Τούρκος αξιωματούχος παρουσιάζεται με την ακολουθία του και τους λέει: "Ντουρούν χέμεν.. (Αφήστε τους να περάσουν). Το είπε με μίσος. Θα ήθελε να βάψει τα χέρια του στο αίμα τους, όμως εκείνη τη στιγμή έτσι έπρεπε να γίνει, αυτό επέβαλαν τα συμφέροντα της πατρίδας του, δεν ήταν χρήσιμο γι αυτούς να σκοτώσουν τώρα πέντε Ρωμιούς αξιωματικούς μέσα στην Αγια-Σοφιά.

Δεν ξεχνά ότι στ' ανοιχτά της Πόλης βρίσκονται δύο ετοιμοπόλεμες Ελληνικές Μεραρχίες κι ακόμη ότι η Κωνσταντινούπολη βρίσκεται ουσιαστικά υπό την επικυριαρχία των νικητών του Α' Παγκοσμίου Πολέμου στους οποίους βέβαια δεν συμπεριλαμβάνονται οι Τούρκοι.
Στο άκουσμα αυτών των λόγων οι Τούρκοι υποχωρούν. Ο παπα-Νουφράκης και οι άλλοι αξιωματικοί βγαίνουν από την Αγια-Σοφιά και κατευθυνόμενοι προς την προκυμαία, όπου τους περιμένει η βάρκα.
Ένας μεγαλόσωμος Τούρκος τους ακολουθεί, σηκώνει ένα ξύλο και ορμά για να χτυπήσει τον παπα-Νουφράκη. Διαισθάνεται, ξέρει ότι αυτός ο παπάς είναι ο εμπνευστής, ο δημιουργός αυτού του γεγονότος.
Ο ηρωικός παπάς σκύβει για να προφυλαχθεί, αλλά ο Τούρκος καταφέρνει και τον χτυπά στον ώμο. Λυγίζει το σώμα του από τον αβάσταχτο πόνο, όμως μαζεύει τις δυνάμεις του, ανασηκώνεται και συνεχίζει να προχωρεί. Στο μεταξύ ο Ταγματάρχης Λιαρομάτης και ο Λοχαγός Σταματίου αφοπλίζουν τον Τούρκο, που είναι έτοιμος για να δώσει το πιο δυνατό κι ίσως το τελειωτικό χτύπημα στον παπά.
Ήδη, πλησιάζουν στη βάρκα. Μπαίνουν όλοι μέσα. Ο Κοσμάς μαζεύει τα σχοινιά και αρχίζει γρήγορα να κωπηλατεί. Σε λίγο βρίσκονται πάνω στο ελληνικό πολεμικό πλοίο ασφαλείς και θριαμβευτές. Βέβαια ακολούθησε διπλωματικό επεισόδιο και οι "σύμμαχοι" διαμαρτυρήθηκαν έντονα στον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος αναγκάστηκε να επιπλήξει τον παπα-Λευτέρη Νουφράκη. Όμως κρυφά επικοινώνησε μαζί του και "τον επαίνεσε και συνεχάρη τον πατριώτη ιερέα, που έστω και για λίγη ώρα ζωντάνεψε μέσα στην Αγια-Σοφιά τα πιο ιερά όνειρα του Έθνους μας".

Αυτό ήταν σε γενικές γραμμές το ιστορικό της Θείας Λειτουργίας που έγινε ύστερα από 446 χρόνια στην Αγια-Σοφιά από τον ηρωικό παπα - Λευτέρη Νουφράκη. Σίγουρα οι περισσότεροι Νεοέλληνες το αγνοούμε. Το όνομα του λιονταρόψυχου Κρητικού δε λέει τίποτε στο νου και στην καρδιά μας. Κι όμως αυτός ο απλός παπάς από τις Αλώνες Ρεθύμνου σήκωσε πάνω στους ώμους του και ζωντάνεψε, έστω και για λίγο, ένα από τα πιο επικά, πιο ιερά, πιο άγια όνειρα του Γένους.
Όσο κι αν έψαξα δε βρήκα πουθενά τίποτε που να θυμίζει στους Νεοέλληνες τον ηρωικό παπά και την παράτολμη ηρωική πράξη του. Δεν υπάρχει καμία προτομή του στο χωριό του, στην πόλη του Ρεθύμνου, στον περίβολο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης ή σε κάποια πλατεία της πρωτεύουσας της Ελλάδας. Κανένας δρόμος, έστω και ο πιο ασήμαντος, δε φέρει το επικό όνομά του. Καμία αναφορά δε γίνεται στη ζωή και στη δράση του στα πλαίσια της τοπικής ή της εθνικής μας ιστορίας. Τίποτε απ' όλα δεν έχει γίνει! Όχι γι αυτόν.
Αυτός το χρέος του το έκαμε χωρίς να αποβλέπει σε κανενός είδους ανταπόδοση. Αλλά για μας, για μας που έχουμε ανάγκη από τέτοια ηρωικά πρότυπα, από ισχυρά στηρίγματα, για να, μπορέσουμε να κρατήσουμε και να διασώσουμε ό,τι είναι δυνατόν από την ταυτότητά μας, από τα ιδανικά του γένους μας, από την ίδια την ψυχή μας.
Σήμερα μάλιστα που φριχτή "νέα τάξη" πραγμάτων καταδυναστεύει και απειλεί τη ζωή μας, σήμερα που κινδυνεύουμε να χάσουμε την ταυτότητά μας μέσα στο μεγάλο χωνευτήρι λαών και πολιτισμών, που λέγεται "Ευρωπαϊκή Ένωση", σήμερα που οι Λουδοβίκοι της διεθνούς σκηνής και πραγματικότητας δεν κρατάνε πια ούτε τα στοιχειώδη προσχήματα, αλλά "υπερασπίζονται" τα ανθρώπινα δικαιώματα όπου, όποτε και αν τους συμφέρει και τα καταπατούν βάναυσα και ανεπαίσχυντα, όταν η υπεράσπισή τους έρχεται σε αντίθεση με τις επιδιώξεις τους, είναι ανάγκη επιτακτική να προβάλλονται εθνικές μορφές σαν τον παπα-Λευτέρη Νουφράκη και παράτολμες ηρωικές πράξεις σαν τη Λειτουργία που τέλεσε στην Αγια-Σοφιά το Γενάρη του 1919. Είναι ανάγκη αυτές οι μορφές να υψώνονται ως σύμβολα γνήσιου και άδολου πατριωτισμού, αληθινού αγώνα κι αυτοθυσίας.
Γιατί τότε και μόνο τότε μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα αντέξουμε ως Έθνος στις συμπληγάδες της σύγχρονης ζοφερής "νέας αταξίας" που επικρατεί στη διεθνή σκηνή χωρίς να σέβεται τίποτε καταπατώντας κάθε έννοια δικαίου, καθετί που είναι αντίθετο με τα συμφέροντά της και τις επιδιώξεις της. Τότε σίγουρα θα εξακολουθήσουμε να υπάρχουμε και να αγωνιζόμαστε με ηρωισμό και αυτοθυσία για την αλληλεγγύη, τη συναδέλφωση και την ειρηνική συμβίωση όλων ανεξαιρέτως των λαών της γης, γιατί όλοι έχουν αναμφισβήτητα τα ίδια δικαιώματα στη ζωή και στην απολαβή των αγαθών, τα οποία τόσο πλούσια σκόρπισε σ' αυτή τη γη το χέρι του Δημιουργού.

Ξερακιανός. Μ' όψι που δεν προδίδει τίποτε. Μα προσέξτε τα μάτια του. Φορεί ράσσο και καλυμαύχι. Τι είναι; παπάς; Κι όμως είναι και δεν είναι παπάς.
Ο Ελευθέριος Νουφράκης, ένα πρωί από την εκκλησία βρέθηκε στο Μέτωπο. Πέρασαν χρόνια από τότε. Και από τότε τον έχασε η εκκλησία και τον κατείχε το Μέτωπο. Πολύτιμη στο Μέτωπο η δράσις του. Από Σύνταγμα σε Σύνταγμα, από Τάγμα σε Τάγμα, από Λόχο σε Λόχο παντού παρών ο Νουφράκης κήρυκας της Θρησκείας και της Πατρίδος.
Ο Λόγος του εξασκούσε μια παράξενη επίδραση στους φαντάρους. Αδρός, μεστωμένος, γεμάτος, συναρπαστικός, τρικυμιώδης.
Μα ερχόταν κι οι μέρες που δεν έφταναν τα λόγια μονάχα. Τι νομίζετε; Πως ο Νουφράκης καταγίνονταν να θάβη; Όχι. Έπαιρνε το μάλιγχερ και πολεμούσε. Στις εποποιίες του Σεμέν ντε φερ, του Ραβινέ, του Σκρα, της Δοϊράνης, στα ευλογημένα και χρυσά εκείνα χρόνια, ο Νουφράκης που ακολουθούσε τότε το ηρωκιό 1ο Σύνταγμα της Μεραρχίας Σερρών, πάντα στη πρώτη γραμμή βρίσκονταν όχι παπάς, αλλά πολεμιστής δεινός.
Υστερα βρέθηκε στη 2α Μεραρχία. Μαζύ της πήγε στη Ρωσσία, μαζύ της ήλθε στη Μικρά Ασία. Στη μάχη του Τουλουμπουνάρ του 1921 στο 34ον σύνταγμα του Διαλέτη, ο Νουφράκης πολεμώντας στην πρώτη γραμμή, τραυματίστηκε μ' ακολούθησε το σύνταγμά του και στο Σαγγάριο πάντα παππάς, μαζί και πολεμιστής.
Και μια συγκινητική λεπτομέρεια. Οταν μια μέρα - κι αυτή η προφητευμένη μέρα δεν μπορεί παρά νάρθη - πάρομε την Πόλη και λειτουργήσωμε στην Αγία Σοφία, την λειτουργία δεν θα την εξακολουθήσωμε από εκεί που την διέκοψε το πάρσιμο της Πόλης, το Μάη του 1453. Θα την εξακολουθήσωμε από κει που την διέκοψε ο Νουφράκης. Όταν τα Ελληνικά καράβια στα 1919, περνούσαν από την Πόλη, μεταφέροντας τη 2α και τη 13η μεραρχία μας στη Ρωσσία, ο Νουφράκης μ' ένα όμιλον αξιωματικών της 2ας Μεραρχίας, βγήκαν στην πόλη τράβηξαν ίσια στην Αγία Σοφία. Μόλις βρέθηκαν εκεί μέσα ο παπα-Νουφράκης φορεί ευθύς το πετραχήλι του κι αρχινά τη λειτουργία. Οι Τούρκοι φύλακες της Αγιάς Σοφιάς ξαφνιάζονται, αγριεύουν, ειδοποιούν κι άλλους και σε λίγο γεμίζει η Εκκλησία από Τούρκους με τα πιστόλια στο χέρι. Ο Νουφράκης δεν ταράζεται κι εξακολουθεί τη λειτουργία του. Οι αξιωματικοί μας βγάζουν όλοι τα πιστόλια αποφασισμένοι να σκοτωθούν όλοι εκεί μέσα. Και ποιός ξέρει τι θα γινόταν μέσα στην Αγία Σοφιά αν δεν πρόφταναν Άγγλοι και Γάλλοι αξιωματικοί να χωρίσουν τους έτοιμους να πετσοκοπούν Έλληνας και Τούρκους.
(Από τα "Πολεμικά Φύλλα" του Κώστα Μισαηλίδη πολεμικού ανταποκριτού)

Οι Αλώνες

Ορεινό χωριό στο νοτιοδυτικό χώρο της επαρχίας Ρεθύμνης. Διαρρέεται από μικρό ποτάμι που πηγάζει από το βουνό Κρυονερίτης. Οι κάτοικοι είναι κτηνοτρόφοι και λιγότερο ελαιοκαλλιεργητές και αμπελοκαλλιεργητές. Με την πρωτεύουσα του νομού, το Ρέθυμνο, συνδέονται οι Αλώνες με αμαξιτό δρόμο. Το χωριό έχει 100 κατοίκους. Η φιλοξενία των Αλωνιωτών είναι παροιμιώδης. Ένας ξένος, ο Ντουράν, τόσο συγκινήθηκε από αυτήν ώστε ζήτησε να ταφεί στις Αλωνες όταν πεθάνει. Πράγματι τάφηκε εδώ, κάτω από μιαν πανύψηλο δρυ που βρίσκεται λίγο έξω από το χωριό προς τ' ανατολικά. Ο Γ. Ντουράν είχε φροντίσει για να υδροδοτηθεί το χωριό μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Στη Γερμανική Κατοχή οι Αλώνες υπήρξαν ένα από τα σημαντικότερα κέντρα της Εθνικής Αντίστασης στην Κρήτη. Σ' αυτήν πρωτοστάτησε όλο το χωριό.
Οι Αλώνες ανέδειξαν πολλούς πατριώτες και πολλούς ανθρώπους των γραμμάτων και επιστήμονες. Από εδώ καταγόταν ο θεολόγος, αρχιμανδρίτης και στρατιωτικός ιερέας Ελευθέριος Νουφράκης που πληγώθηκε στη μάχη του Τουλού - Μπουνάρ της Μ. Ασίας. Το 1919 ο Ελεύθερος Νουφράκης μπήκε στην Αγιά Σοφιά της Πόλης φορώντας το πετραχήλι του και βάλθηκε να τελειώσει τη Θεία Λειτουργία που διέκοψε το 1453 η είσοδος των Τούρκων στη βασιλεύουσα. Οι Τούρκοι παραπονέθηκαν και ο Ελευθέριος Βενιζέλος έκανε παρατήρηση στον παπά - Νουφράκη, ενώ ταυτόχρονα εξέφρασε στους γύρω του το θαυμασμό του γι' αυτόν. Η ονομασία του χωριού οφείλεται στο ότι είναι κτισμένο σε σχήμα αλωνιού. Η περιοχή βόρεια του χωριού είναι δασωμένη. Στις Αλωνες υπάρχουν δύο βρύσες, η Πέρα Βρύση και η Κάτω Βρύση, με πολλά περιβόλια γύρω τους. Πολιούχος του χωριού ο Απόστολος και Ευαγγελιστής Ιωάννης, που γιορτάζει στις 26 Σεπτεμβρίου. Υπάρχει και η εκκλησία του Αγίου Ονούφριου που γιορτάζει στις 12 Ιουνίου.

Πηγή: ΚΡΗΤΗ ΤΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ - Τοπικές Ιστορίες Α - Γ εκδ. 1985 εκδ. οίκος Αρσινόη

Η Ταυτότητα:
Αλώνες, οι. Οικισμός της κοινότητας Βιλανδρέδω, επαρχίας Ρεθύμνου, κατ, (1981) 63: ύψ. 510 μ. Απέχει από το Ρέθυμνο 38 χλμ. (Διαδρομή: Αργυρούπολη - Βιλανδρέδω - Αλώνες).
Αναφέρεται στην επαρχία Ρεθύμνου το 1577 από το Fr. Barozzi, (Fc 25ν) Alones από τον Καστροφύλακα (K175) Allones με 117 κατ. το 1583.
Στην απογραφή του 1881 αναφέρεται Αλωναις στο δήμο Ρουστίκων 77 Χριστιαν. κατ. Το 1900 είναι στον ίδιο δήμο με 101 κατ. το 1928 αναφέρεται στην κοινότητα Βιλανδρέδω με 70 κατ. το 1940 με 68 το 1951 αναφέρεται στην κοινότητα Αρολιθίου με 59 κατ., το 1961 με 86, και το 1971 με 81 κατ. Η λέξη αλώνα είναι μεγεθυντικό της λ. αλώνι.

κ. ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΣΑΝΤΙΛΑΣ <Το έργο της Δάειρας το 2009>

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ «ΔΑΕΙΡΑΣ» ΤΟ 2009

του Μελέτη Τσαντίλα

πρώην Δημάρχου Μάνδρας

«Η αρχαία ψυχή ζει μέσα μας αθέλητα κρυμμένη…» Κ. Παλαμάς

Πέρασε ένα έτος και όμως μας φαίνεται σαν χθες. Τί διάστημα μικρό; Ούτε κλάσμα δευτερολέπτου στην αιωνιότητα. Στάθηκες, σε όλο αυτό το χρόνο όπως πάντα, αγαπητή μας ΔΑΕΙΡΑ, ακλόνητη και υπερήφανη για το χρέος και την ευθύνη που απορρέει από το σκοπό σου.

Το πνευματικό σου έργο αξιοζήλευτο. Οι ομιλίες σου μεστές περιεχομένου, μας συγκίνησαν βαθύτατα, χωρίς διάθεση δογματικής επιβολής. Είσαι φωτεινός διδάσκαλος. Έχεις κατανοήσει πλήρως την διαχρονική και οικουμενική αξία του ελληνικού άθλου ως σκοπού. Έχεις πολύ σωστά συλλάβει πως η γλώσσα είναι μία και ενιαία. Γι' αυτό μας μίλησες για παιδεία, ιστορία, πατρίδα, ιδανικά, ελληνικό πολιτισμό που απλώθηκε στα πέρατα του κόσμου. Μας μίλησες και για τις αχανείς ελληνικές επικράτειες αγαπητή μας ΔΑΕΙΡΑ. Αλλά μας μίλησες και για τους σημερινούς ταγούς – «χωρίς μίσος για τους ψευδομένους» – για την ελεεινή μας κατάσταση. Οι συμβουλές και προτροπές σου σαν πατρική καθοδήγηση στέκουν.

Ζούμε σε εποχή καταρρεύσεως των ανθρωπίνων αξιών και αρετών, σε εποχή του Εγώ, του άκρατου εγωισμού με καταστρεπτικές προεκτάσεις. Όμως εσύ να εξακολουθείς να φωνάζεις αγαπητή μας ΔΑΕΙΡΑ. Η φωνή σου θα ακούγεται, έστω και στους λίγους. Να εξακολουθείς να φ ω ν ά ζ ε ι ς, όσο μπορείς πιο δυνατά, να φ ω ν ά ζ ε ι ς.

Σου εύχομαι εκ βαθέων, ευτυχισμένος και αποδοτικός ο νέος χρόνος 2010.

Δεκέμβριος 2009

«ΝΕΟ-ΟΘΩΜΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ»

Η ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΔΑΕΙΡΑΣ

«ΝΕΟ-ΟΘΩΜΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ»

Πραγματοποιήθηκε με μεγάλη συμμετοχή κόσμου από το Κέντρο Ελευσινιακών Μελετών «Δάειρα» η εκδήλωση του Δεκεμβρίου, με θέμα «Νεο-Οθωμανισμός και η Ελλάδα σήμερα», με ομιλητή τον Γιώργο Καραμπελιά, που συνέγραψε και ομώνυμο βιβλίο. Ο ομιλητής αναφέρθηκε στην δραματική τροπή που τείνουν να πάρουν οι εξελίξεις στην Βαλκανική, με την Τουρκία να διεκδικεί τον έλεγχο και την εποπτεία της περιοχής ως νέος Οθωμανός επικυρίαρχος. Η πολιτική της αυτή, δια στόματος υπουργού Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου, διακηρυγμένη στο Σεράγεβο τον προηγούμενο μήνα, βρίσκει εύφορο έδαφος και στους δικούς μας πολιτικούς. Αιγαίο, Κύπρος και Θράκη αναμένουν, αν δεν αντιδράσουν πατριώτες Πολιτικοί και Έλληνες αγωνιστές, συνεκμετάλλευση και συγκυριαρχία με τους Τούρκους. Διαρκώς εμείς υποχωρούμε και εκείνοι αποθρασύνονται. Συναινέσαμε και στην είσοδο της Τουρκίας στην Ε.Ε. άνευ στοιχειωδών απαιτήσεων από πλευράς Ελλάδος και Κύπρου. Σε αντάλλαγμα για την «θετική» μας στάση προάγεται το τόξο φιλίας και συμμαχίας Τουρκίας-Σκοπίων-Αλβανίας, και οι απειλές διευρύνονται.

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΡΓΟΥ ΓΙΑ ΤΟ 2009

Ένας απολογισμός των εκδηλώσεων της ΔΑΕΙΡΑΣ το 2009, αναδεικνύει την σημαντική συμβολή του Κέντρου Ελευσινιακών Μελετών στα πνευματικά δρώμενα της περιοχής μας.

Φεβρουάριος 2009: Διάλεξη του Καθηγητή Δ/θμιας Εκπ/σης Αναστασίου Στάμου, Προέδρου της ΔΑΕΙΡΑΣ, με θέμα «το Βυθισμένο ΡΑΡΙΟΝ Πεδίο», για το οποίο αναμένεται ακόμα η συμβολή του Δήμου για την ανάδειξή του, σε συνεργασία με το τμήμα Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου Πατρών.

Μάρτιος 2009: Διάλεξη του Καθηγητή Πανεπιστημίου Πατρών Σταύρου Παπαμαρινόπουλου με θέμα «η ΑΤΛΑΝΤΙΣ στον Ατλαντικό Ωκεανό», με αναφορά στο έργο της Εταιρείας Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας της οποίας προεδρεύει και οργανώνει διεθνή Συνέδρια.

Απρίλιος 2009: Παρουσίαση του Αρχαιοπρεπούς Οπλιτικού Αγήματος «ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΕΣ». Μετέχει σε εκδηλώσεις μνήμης αποδίδοντας τιμές, στις ετήσιες επετείους της μάχης του Μαραθώνα, της ναυμαχίας της Σαλαμίνος, της μάχης των Πλαταιών, παρελαύνει στις εθνικές επετείους της Εθνεγερσίας του 1821 και της Εποποιΐας του 1940-41.

Μάιος 2009: «Αλέξανδρος-Διόνυσος, το κοινό Όραμα» με την Αρχαιολόγο Λιάνα Σουβαλτζή. Παρουσιάστηκε το ομώνυμο βιβλίο που δεικνύει για άλλη μια φορά τον Τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Όαση Σίουα της Αιγύπτου.

Νοέμβριος 2009: «Ηπειρωτικός διαχρονικός Ελληνισμός» με τον Συγγραφέα του ομώνυμου βιβλίου Γρηγόρη Κοσσυβάκη, που ανέδειξε τον μεγάλο ήρωα Γεώργιο Καστριώτη (Σκεντέρμπεη) και απέδειξε την Ελληνική καταγωγή του. Τον Αρβανίτη αυτόν Έλληνα τιμούν οι Αλβανοί ως εθνικό τους ήρωα, ενώ οι Έλληνες σχεδόν τον αγνοούν. Τα παλληκάρια του κατέφυγαν στο Σούλι συνεχίζοντας την αγωνιστική παράδοση ενάντια στους Τούρκους, με απόγονο τον ήρωα του 1821 Μάρκο Μπότσαρη που δίδαξε την πολεμική αρετή στο υπόδουλο Γένος, και στον οποίο οι Έλληνες χρωστάμε αιώνιο σεβασμό και τιμή.

Στις 10 Ιανουαρίου 2010, ημέρα Κυριακή και ώρα 11:00 π.μ. η ΔΑΕΙΡΑ κόβει πίττα και διενεργεί γενική συνέλευση των μελών και των φίλων της, για ανταλλαγή απόψεων και νέων ιδεών προς πραγματοποίηση.

ΣΚΟΠΟΣ ΙΔΡΥΣΕΩΣ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ <<ΔΑΕΙΡΑ>>

Κέντρον Ελευσινιακών Μελετών «Δάειρα».

Αριστείδου 22, 19200 Ελευσίνα

Τηλ. 210-5548414, 5562401 Αρ. πρωτ.: 191-4-2008

Το πνευματικό πολιτιστικό σωματείο «Δάειρα», ιδρύθηκε με έδρα την Ελευσίνα το έτος 2002, (αρ. απόφασης Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών 875 \ 31-1-2002).

Σκοπός του κέντρου είναι η έρευνα, η μελέτη και η προβολή παντός πνευματικού και πολιτιστικού ζητήματος της Ελευσίνος, καθώς και η καλλιέργεια και προαγωγή της Ελληνικής παιδείας, των επιστημών, των γραμμάτων, των καλών τεχνών και εν γένει του Ελληνικού πολιτισμού.

Στα έξι χρόνια παρουσίας του το Κέντρον Ελευσινιακών Μελετών «Δάειρα», πραγματοποίησε πλήθος εκδηλώσεων εντός και εκτός της πόλεως της Ελευσίνος, οι οποίες συμπεριελάμβαναν πολύ επιτυχημένες ομιλίες, επισκέψεις και ξεναγήσεις σε αρχαιολογικούς χώρους, μαθήματα ελληνικής γλώσσης και παιδείας, αρθρογραφία σε περιοδικά και εφημερίδες, συμμετοχή σε επιστημονικά συμπόσια και ημερίδες ιστορικού και φιλοσοφικού ενδιαφέροντος, κ.λ.π..

Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι για πρώτη φορά ακούστηκαν σε αίθουσες της νεώτερης Ελευσίνος, «η εν Τιμαίω
ψυχογονία» του Πλουτάρχου, από τον Λυκειάρχη Φιλόλογο-Νομικό Παναγιώτη Μητροπέτρο, «το Αρχαίον Ελληνικόν Δίκαιον» από τον Φιλόλογο-Νομικό Παναγιώτη Κυριακόπουλο, «η Μικρά Ασία των Ελλήνων» από τον Καθηγητή Ιστορίας της Επιστήμης Κωννο Γεωργακόπουλο, από το ζεύγος των Ελευσινίων μελετητών συγγραφέων Ιωάννας Κόκλα και Αναστασίου Στάμου «Η Γη μήτηρ - Δάειρα», από την Γεν. Γραμματέα της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών ποιήτρια Ελευθερία Αναγνωστάκη-Τζαβάρα τα «Σπήλαια ως ιερά λατρείας», από τον Πρόεδρο της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών Δημοσιογράφο-Λογοτέχνη Παύλο Ναθαναήλ «το Κυπριακό, μια ιστορία διαδοχικών σφαλμάτων», από την Ελευσινία Ψυχίατρο-Ψυχοθεραπεύτρια Μαρία Λεβέντη τα «Ελευσίνια Μυστήρια και Ψυχοθεραπεία», από τους Γλωσσολόγους συγγραφείς Σταύρο Δωρικό και Κων. Χατζηγιαννάκη «Ο Πόντος των Ελλήνων και οι πανάρχαιες ρίζες του», από τον Λαογράφο συγγραφέα Γιώργο Λεκάκη «Η άγνωστη δράση του Παπαφλέσσα», όπως επίσης και η πολύ επιτυχημένη διάλεξη «της Γενέσεως των Ελευσινίων Μυστηρίων» από τον Εκπαιδευτικό συγγραφέα Αναστάσιο Στάμου, κ.λ.π.

Ειδικότερα κατά τα τελευταία έτη 2004 και 2009 ανελλιπώς παρουσιάζαμε την πρώτη Τετάρτη εκάστου μηνός, ομιλίες πνευματικού και ιστορικού περιεχομένου, στην αίθουσα διαλέξεων του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Ελευσίνος.

Ως Κέντρον Ελευσινιακών Μελετών έχουμε έως τώρα συνεργαστεί με Πνευματικούς Πολιτιστικούς Οργανισμούς και φορείς πραγματοποιώντας κοινές εκδηλώσεις σε αίθουσες των Αθηνών, της Ελευσίνος, των πέριξ Δήμων του Θριασίου, καθώς και της επαρχίας, όπως π.χ. με την «Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών», την «Απολλώνεια Ακαδημία Κορίνθου», την «Ομοσπονδία Ηπειρωτικών συλλόγων Άνω Καλαμά και Βησσανιωτών» στην Αθήνα, την «Ελληνική Αγωγή», την «Πνευματική Εστία – Ιχώρ», τα βιβλιοπωλεία «Αιγηΐς», «Εύανδρος», «Φαέθων», τον σύλλογο Ποντίων Ελευσίνος «Νέα Τραπεζούντα», τον σύλλογο Μικρασιατών Ελευσίνος, κ.λ.π. Με το Πολιτιστικό Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Μαγούλας τον Απρίλιο 2007 παρουσιάσαμε τις «Ρίζες των Κουντουριωτών».

Επίσης κατόπιν χρόνιας συστηματικής και επίπονης πνευματικής εργασίας, αγωνιζόμενοι να αναδείξουμε την αληθινή ταυτότητα της πόλεως Ελευσίνος, συγγράψαμε και συγγράφουμε βιβλία με θέμα την ιστορική και την φιλοσοφική διάσταση της Ελευσίνος, όπως το «Ελευσίς - Θριάσιον, ετυμολογία – ονοματολογία» της ποιήτριας Εκπαιδευτικού Ιωάννας Κόκλα και το βιβλίο «Ιερά Ελευσίς, η αληθινή Ιστορία» του μελετητού Εκπαιδευτικού Αναστασίου Στάμου.

Το κυρίαρχο δε είναι ότι με την αποκρυπτογράφηση της με προαλφαβητική γραμμική γραφή επιγραφής του ετεροστόμου αμφορέως, του ευρισκομένου στο Μουσείον της Ελευσίνος, αναδείξαμε και φέραμε στο φως την αποδεδειγμένη πλέον λατρεία της Ελευσινιακής θήλειας θεότητας, της Δάειρας, που είναι μητέρα του Ελευσίνος. Η σημαντική αυτή αποκρυπτογράφηση έγινε απ' τον Ελευσίνιο μελετητή Αναστάσιο Στάμου.

Το Κέντρον Ελευσινιακών Μελετών «Δάειρα», στις τελευταίες αρχαιρεσίες τις οποίες είχε στις 11 Ιουνίου 2008, ως εκπροσώπους του στο Δ. Σ. ανέδειξε:

Πρόεδρος, Αναστάσιος Στάμου

Αντιπρόεδρος, Νικόλαος Τσίτσος

Γεν. γραμματέας, Ιωάννα Κόκλα

Ταμίας, Χρήστος Λιδωρικιωτης

Έφορος δημ. σχέσεων, Γιάννης Μπάρδης

Ελευσίνα

Η ένθεη των Ελλήνων πορεία ως άρρητος ιερά ελευσινία οδός, μας οδηγεί στην Ελευσίνα…

Στην πόλη της Μάνας θεάς Δήμητρας, της Κόρης της Φερσέφασσας Περσεφόνης και του μεγάλου τραγικού ποιητού Αισχύλου.

Η «έλευσις», ο ερχομός της Γης μητρός-Δήμητρος, ονοματοθέτησε την Ελευσίνα από αρχαιοτάτων χρόνων.

Ζωτικός και σημαδιακός κόμβος, μόλις 20 χιλιόμετρα απ' το κέντρο της Αθήνας προς την επαρχία της Μεγαρίδας, καταντικρύ απ' την Σαλαμίνα, η πόλη της Ελευσίνας βρίσκεται περιτριγυρισμένη απ' τον άλλοτε ζωοδότη μαστό της γης, το Θριάσιον πεδίον.

Οι δημητριακοί καρποί, τα «πέμματα» των σιτηρων, παρασκευασμένα στα παραδοσιακά «τζόλια», το «πλατέτσι», τα «τυροπιτάρια», είναι ακόμα απ' τις πιο νόστιμες και θρεπτικές τροφές των σημερινών κατοίκων της Ελευσίνας…

Η θήλεια Μάνα θεά των θρεπτογόνων θεσμών, της οικογένειας και της γεωργικής τέχνης, έθρεψε με πνευματική και υλική τροφή μέσα απ' τα Ελευσίνια Μυστήρια, ολόκληρο το γένος των μερόπων ανθρώπων.

Στο κέντρο της δεσπόζει ο αρχαιολογικός της χωρος, με σπουδαία εκθέματα, απομεινάρια της άλλοτε δόξας της.

Σήμερα; Μισοενταφιασμένη μέσα στην λήθη των χρόνων και στην απληστία της αχόρταγης αρπαγής καρτερεί…

φημερίδα Επικαιρότητα

Επ' ευκαιρία της ανακοινώσεως της δημιουργίας λογοτεχνικής στήλης, με τίτλο «Λογοτεχνικός ανασασμός», παραθέτουμε ένα σύντομο εργοβιογραφικό της ποιήτριας-συγγραφέως Ιωάννας Κόκλα, καθώς κι ένα απ' τα τελευταία βραβευμένα ποιήματά της σε παγκόσμιο λογοτεχνικό διαγωνισμό.

Η Λευκαδία-Ελευσινία λογοτέχνης, δημοσιεύει ανελλιπώς από το 1980 έως και σήμερα, ποιήματα, άρθρα και μελέτες σε λογοτεχνικά περιοδικά, εφημερίδες, ραδιόφωνο και τηλεόραση.

Έχει εκδώσει τρεις ατομικές ποιητικές συλλογές, «Ανασασμός» 1983, «Διαστολή στο σήμερα» 1987 και «Πανάρχαιο κοχύλι» το 1993, απ' τις εκδόσεις «ελληνικό βιβλίο» και «πάραλος».

Συμμετέχει και σε μια ομαδική ποιητική συλλογή, με τίτλο «23 νέοι ποιητές» και σε διάφορες ανθολογίες.

Το 1998 εξέδωσε απ' την «Αισχύλειο Δημ. Βιβλιοθήκη Ελευσίνος», την ιστορική μελέτη-έρευνα «Ελευσίς-Θριάσιον, Ονοματολογία, Ετυμολογία».

Κατά τα έτη 1997, 1999, 2002 συμμετείχε ως εισηγήτρια στο 7^ο, 8^ο, και 9^ο αντίστοιχα «Συμπόσιον Ιστορίας και Λαογραφίας» των δήμων Αττικής, με θέματα σχετικά με την ιστορική πορεία της Ελευσίνος.

Κατά καιρούς έχει βραβευτεί από φορείς και λογοτεχνικά σωματεία. Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί σε χώρες του εξωτερικού, όπως επίσης και αρκετά έχουν μελοποιηθεί.

Το 1982 βραβεύτηκε σε διαγωνισμό ποίησης του «8^ου φεστιβάλ ΚΝΕ-Οδηγητή».

Το 1994 απ' το «Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων», βραβεύτηκε για την προσφορά της στα γράμματα και την αντιπολεμική της συλλογή «Διαστολή στο σήμερα».

Το 1997 σε διαγωνισμό παραδοσιακής ελληνικής ποίησης, έλαβε το 2^ο βραβείο απ' το «Πνευματικό Πρακτορείο Γιοχάνεσμπουργκ».

Το 1999 βραβεύτηκε στους «13^ους ποιητικούς αγώνες Δελφών», από την «Πανελλήνια Ενωση Λογοτεχνών».

Το 2007 έλαβε το «Βραβείο Σαπφούς», για την συμμετοχή της σε παγκόσμιο ποιητικό διαγωνισμό, με θέμα «Ειρήνη Πανανθρώπινο Αγαθό», από την «Αμφικτυονία Ελληνισμού», υπό την αιγίδα του Υπουργείου Μακεδονίας και Θράκης.

Μόλις πρόσφατα για το 2008, έλαβε το 3^ο βραβείο σε παγκόσμιο ποιητικό διαγωνισμό, με θέμα «Περιβάλλον-Φύση-Ανθρωπος», απ' το «Κέντρο Πολιτισμού και Βιβλίου Ν. Α. Ευρώπης», τον ¨Σύνδεσμο Εκδοτών Β. Ελλάδος» και το «τμήμα Γραμμάτων της Μουσικής Εταιρείας Βορείου Ελλάδος».

Η Ιωάννα Κόκλα είναι μέλος της «Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών», της «Εταιρείας Ιστορικών Συγγραφέων» και ιδρυτικό μέλος του «Κέντρου Ελευσινιακών Μελετών-Δάειρα», όπου έχει διατελέσει πρόεδρος, αντιπρόεδρος και γεν. Γραμματέας.

ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ ΙΕΡΑΣ ΕΛΕΥΣΙΝΟΣ

ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ ΙΕΡΑΣ ΕΛΕΥΣΙΝΟΣ

Εξωτερικός χώρος Ιερού:
· Εσχάρα θυσιών χοιριδίων
· Ναός Αρτέμιδος και Ποσειδώνος – Βωμός (1)
· Πλατεία, Αψίδες θριάμβου (2), Κρήνη, Θέρμαι
· Καλλίχορον φρέαρ (3)
· Μεγάλα Προπύλαια (4)
· Μικρά Προπύλαια (5)

Εντός του Ιερού:
· Ναός Πλούτωνος (6)
· Σπήλαιον Δαείρας (7)
· Βαθμιδωτή εξέδρα
· Σιροί (Αποθήκες Σίτου) (8)
· Τελεστήριον Μυστηρίων – Ναός Δήμητρος (9)
· Φιλώνειος στοά έμπροσθεν Τελεστηρίου (10)
· Βουλευτήριον, Οικίαι Ιερέων, Στάδιον (στην Νότιο πλαγιά) (11)

Εντός του Αρχαιολογικού Μουσείου:
1. Μεγάλο Ελευσινιακό Ανάγλυφο (Δημήτηρ, Τριπτόλεμος, Περσεφόνη – Εικόνισμα Ναού Τριπτολέμου)
2. Άγαλμα Δήμητρος (ακέφαλο)
3. Φεύγουσα Κόρη
4. Ανάγλυφον με θέμα «η Αποστολή του Τριπτολέμου»
5. Πίναξ Πανθέου (Νιννίου)
6. Πρωτοαττικός Αμφορεύς με την «τύφλωση του κύκλωπος Πολυφήμου (Οδυσσεύς)» και τον «αποκεφαλισμό της Μεδούσης (Περσεύς)»
7. Άγαλμα Ασκληπιού
8. Άγαλμα Διονύσου, άγαλμα Αθηνάς, άγαλμα Ηρακλέους
9. Πινακίδα τεχνικών προδιαγραφών κατασκευής των εμπολίων της Φιλωνείου Στοάς (το πρώτο τεχνικό πρότυπο)
10. Κιστοφόρος Καρυάτις των Μικρών Προπυλαίων
11. Ετερόστομος Αμφορεύς με συλλαβική επιγραφή για την ΔΑ (θεά Γαία-Μητέρα) και την ΔΑΕΙΡΑ (Κόρη)

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
Γενάρχες Ελευσινίων: Δάειρα, Ελευσίς, Ραρ / Έλευσις Δήμητρος: Κελεός, Μετάνειρα, Τριπτόλεμος, Εύμολπος, Μουσαίος, Ευμολπίδες Ιερείς (Ελευσίνια Μυστήρια) / Κλασική Εποχή–Τέκνα Ευφορίωνος: Αισχύλος, Αμεινίας, Κυναίγειρος (Μαραθών–Σαλαμίς) / Καταστροφή Ελευσίνος 395 μ.Χ. (Αλάριχος και Βησιγότθοι) / Βυζαντινή Εποχή: Κούντουρα–Κουντουριώτες (Τουρκοκρατία και Απελευθέρωσις 1821).

ΠΕΡΙΤΟΜΗ :ΑΙΤΙΑ ΜΙΣΟΥΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ.